Atatürk: Een biografie

Mustafa Kemal Atatürk, vader aller Turken, voerde verregaande sociale en politieke hervormingen door. De grootste hervorming was de scheiding tussen kerk en staat. Zijn portret is ook nu nog overal te zien in Turkije.

De Duitse hoogleraar Klaus Kreiser publiceerde 3 jaar geleden een biografie van Atatürk, die nu in het Nederlands is vertaald. Hij vertelt niet alleen over het leven van de man, maar biedt ook inzicht in de Turkse cultuur en in de geschiedenis van de eerste decennia van de twintigste eeuw.

Mustafa Kemal werd in 1880 of 1881 in een bescheiden gezin geboren in de Griekse stad Saloniki, die toen nog deel uitmaakte van het Ottomaanse rijk. Hij ontpopte zich tot een briljant militair en een bevlogen politicus, die na de verloren Eerste Wereldoorlog de Turkse onafhankelijkheid bevocht, het sultanaat opdoekte en de Turkse republiek uitriep. Atatürk brak met de tradities en richtte zijn land rigoureus op het Westen. Hij bande het dragen van de fez voor mannen en de gezichtssluier voor vrouwen uit het publieke domein, verplaatste de hoofdstad van Istanbul naar Ankara en voerde een strijd voor de gelijkberechtiging van de vrouw. Vrouwen verwierven in Turkije al in de jaren '30 van de vorige eeuw stemrecht. Tegelijk was de assimilatiedruk op minderheden, zoals Koerden en Armeniërs, groot.

Kreiser vertelt het verhaal nuchter en objectief. Zo vermeldt hij ook dat Atatürk meer dronk dan goed voor hem was. Hij liet zijn macht niet altijd democratisch legitimeren, maar het Turkije van Atatürk was ook geen dictatuur zoals die van zijn tijdgenoten Benito Mussolini of Adolf Hitler. Tegelijk beseft Kreiser dat het nieuwe burgerlijk wetboek, waarin in 1926 de basis werd gelegd van het Turkse laïcisme, toen niet bij referendum zou zijn goedgekeurd.

Klaus Kreiser - Atatürk. Een biografie Uitgeverij: Atlas ISBN: 978-90-450-1752-5

Bron(nen): Knack