Cultuur. Brief van Hedy aan Elco

Beste Elco, Deze brief aan jou is een ultieme poging, de aangekondigde bezuinigingen op kunst en cultuur, bij te stellen of te temporiseren. Dat ik jou daartoe tracht te bewegen heeft te maken met het feit, dat je mijn voorganger was als Minister van Cultuur. In die hoedanigheid, vertelde je me destijds, was je enorm van dat beleidsterrein gaan houden, had je leren genieten van de schoonheid van ballet en toneel en had je als bewindspersoon de ontdekking van die liefde willen overdragen middels een beleid dat onder meer gericht was op cultuur-participatie. Na je ministerschap werd je fractie-voorzitter van het CDA. Je betrachtte de gebruikelijke distantie ten opzichte van mij waar het je vorige portefeuille betrof. Je sprak je dus in het openbaar niet uit over mijn ideeën met betrekking tot de publieke omroep of de verzelfstandiging van de Rijksmusea. En evenmin over de wijze waarop ik de heftige bezuinigingen die ook toen noodzakelijk gevonden werden, realiseerde binnen jouw vorige werkplek, het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur. Niet in het openbaar, maar wel - één keer - toen we elkaar op het Binnenhof tegen het lijf liepen een dringend, persoonlijk verzoek om de Cultuurbegroting te ontzien. Ik herinner me, hoe innemend ik dat vond; een uiting van oprechte betrokkenheid. Die betrokkenheid bracht je na je Kamerlidmaatschap eveneens tot uiting als bestuurder van een aantal culturele instellingen. En tot op de dag van vandaag steek je daar tijd en energie in.

Juist daarom is het voor mij totaal onbegrijpelijk dat ik je niet hoor nu er een ongekend destructieve aanval wordt gepleegd op dat wat je zo koesterde. Jij weet als geen ander wat er onomkeerbaar ten gronde wordt gericht door een Staatssecretaris die niet afgerekend wenst te worden op visie of kwaliteit, niet op de verantwoordelijkheid voor het culturele aanbod, niet op innovatie of talent-ontwikkeling, niet op het enthousiasmeren van het publiek of het introduceren van kunst bij kinderen of jonge mensen maar uitsluitend op het binnenhalen van die 200 miljoen. Ik kan me absoluut niet voorstellen dat jij het dedain deelt waarmee deze bewindspersoon het veld, de Fondsen en zelfs zijn belangrijkste adviesorgaan, de Raad voor Cultuur, bejegent. En al helemaal niet dat je instemt met de beledigende terminologie die wordt gebezigd als het gaat om kunstenaars of kunst-liefhebbers. Welke mecenas gaat in zijn beurs tasten voor zaken die door de heer Zijlstra in het openbaar bij het oud vuil worden gezet?

Decennia lang was Cultuur geen politiek issue. Of de minister of staatssecretaris van christen-, sociaal- of liberale huize kwam, maakte eigenlijk niet zo veel uit. Het achterliggende verhaal was enigszins verschillend, de accenten liepen uiteen, maar de trots over de kwaliteit en de diversiteit, over de spreiding en de afname van het aanbod; daarover bestond geen meningsverschil. Voor een klein land als het onze was het opzienbarend dat we binnen ieder genre toppers hadden. Niet alleen in eigen land, ook internationaal. Om er een paar te noemen: Het Concertgebouworkest, het Nationaal Ballet en de Opera maar net zo goed Orkater, Mug met de Gouden Tand of jeugdtheater-gezelschappen als de Toneelmakerij en Max. Zoals het er nu uitziet, lopen deze allemaal gevaar. Want de Staatssecretaris wendt voor, top-instituten als het KCO of het Ballet te ontzien, maar daar heeft hij dan wel de inzet van mede-subsidiënten als de stad Amsterdam voor nodig.

Jij zit nu namens het CDA in de Eerste Kamer. Ik kan me niet voorstellen dat je, met al jouw ervaringskennis op dit terrein, met al je passie voor wat kunstenaars teweeg kunnen brengen, deze kaalslag tolereert. Het moet toch mogelijk zijn om dit alles te heroverwegen en zoals de Raad voor Cultuur en de Amsterdamse wethouder Gehrels suggereerden, daartoe de definitieve besluitvorming enigszins op te schuiven? Mobiliseer je collega- cultuurbestuurders, al die CDA-ers en VVD-ers, om deze verspilling van geld, expertise en talent een halt toe te roepen. Weiger mede-verantwoordelijk te zijn voor deze onzalige, cynische operatie.

Met vriendelijke groet Hedy d'Ancona