Hoogleraar sociologie: "Schaf miljardairs af"

Miljardairs beleefden gouden tijden in de coronacrisis: terwijl veel mensen in zak en as zaten, werden zij maar liefst 27,5 procent rijker. Ondertussen laat de VN weten dat er minstens 400 miljoen banen verloren gaan door de pandemie. Mag zulk een ongelijkheid bestaan? Nee, vindt Linsey Mcgoey, hoogleraar sociologie aan Essex University, die in Vrij Nederland zegt dat miljardairs moeten worden afgeschaft.

Intellectueel eigendomMiljardairs hebben hun extreme welvaart niet aan hun eigen inspanningen te danken. "Eigenaren van bepaalde middelen behalen extreme winsten, niet door een betekenisvolle bijdrage te leveren, maar simpelweg door eigenaar ervan te zijn," legt Mcgoey uit. De techmiljardairs zijn rijk en machtig geworden door de bescherming van intellectueel eigendom. "En intellectueel eigendom is tegenwoordig in wezen net zoiets als de hoge concentratie van grondbezit en andere bezittingen waar klassieke economen als Adam Smith en anderen zich in de achttiende en negentiende eeuw grote zorgen over maakten. Als je door octrooien beschermde goederen en diensten bezit, kun je vaak winsten oogsten die ver uitstijgen boven het niveau van jouw persoonlijke bijdrage aan de ontwikkeling van die technologie."

Ze noemt data als voorbeeld. "Heel veel data, dé brandstof voor techreuzen als Google en Microsoft, zijn collectief geproduceerd door individuen. Maar wij individuen zien niets terug van de waarde van die collectieve interactie met bedrijven. Bedrijven kapitaliseren die data, voornamelijk door de platforms die ze hebben opgericht, en die in de praktijk behoorlijk concurrentieverstorend en monopolistisch zijn geworden."

Innovatie"Waarom zou iemand als Bezos meer dan 150 miljard euro aan vermogen moeten kunnen vergaren, en ruim 50 miljard euro rijker worden in de laatste zes maanden, als gevolg van een pandemie die volledig buiten zijn handelen lag?" vraagt de sociologe zich af.

Het is volgens haar een misvatting dat innovatie bij ondernemers vandaan komt. "Overheidsinvesteringen zijn verantwoordelijk voor cruciale technologieën in bijvoorbeeld de iPhone, zoals GPS en het touchscreen. Elon Musk ontving in de prille beginfases van zijn verschillende ondernemingen in totaal bijna vijf miljard dollar aan overheidssubsidies. Landen zelf zijn welvarend en innovatief geworden dankzij overheidsinvesteringen."

Ze pleit net als de Franse econoom Thomas Piketty voor een hoge vermogensbelasting. "Maar we hebben ook maatregelen nodig die de positie van werknemers versterken en mensen belonen die nu niet voor hun werk betaald worden, zoals verzorgers en mensen die huishoudelijk werk verrichten. Je moet echt de hele structuur veranderen. En ik denk dat de staat baan- en basisinkomensgaranties moet opzetten en openbare diensten moet gaan verlenen, zoals gezondheidszorg. Dat betekent niet dat je concurrentie of ondernemingen verbiedt, maar je herstelt het evenwicht op een manier die er niet van uitgaat dat de particuliere sector altijd efficiënter levert. Want keer op keer blijkt uit empirisch onderzoek dat dit niet het geval is. Bedrijven bieden geen goede prijs-kwaliteitverhouding. Ze verhogen de kosten in plaats van ze te verlagen."

Maximaal inkomenDerde punt dat McGoey aandraagt is een maximum inkomen. "Bestuurders van bedrijven moeten bijvoorbeeld niet meer dan twaalf keer het salaris verdienen van de laagstbetaalde medewerker. Een andere benadering is het in democratische burgerfora bepalen van zogenaamde “welvaartslijnen” waarboven een inkomstenbelasting wordt geheven die in de buurt komt van 100 procent. In de VS stelde president Franklin Roosevelt ooit inkomensplafonds voor, dus deze gedachte is niet zo extreem als de rijken het nu framen."

De hoogleraar vindt dat miljardairs moeten worden onteigend. "Wanneer mensen “onteigening” horen, denken ze dat hun huis van ze wordt afgenomen. Je moet een manier vinden om aan de gemiddelde burger duidelijk te maken dat ze eigenlijk nu al onteigend worden – door de miljardairsklasse. De waarde van hun arbeid wordt niet erkend. Het feit dat veel mensen geen gezondheidszorgverzekering hebben, betekent dat de levens van deze mensen met vitale beroepen op een bepaalde manier onteigend worden tijdens een pandemie als deze."

Bron(nen): Vrij Nederland