Maakt werken gelukkig? Ja, maar het gaat niet van harte

We dromen van een leven onder een palmboom met een cocktail in de hand, maar gaan ondertussen toch elke dag goedgezind aan het werk. Hoe zit dat? Jan-Emmanuel De Neve, hoofdredacteur van het World Happiness Report van de Verenigde Naties en vermaard geluksonderzoeker, legt het uit in magazine Knack.

Ritme Volgens De Neve maakt werk gelukkig. "Althans in de zin dat géén werk hebben vooral ongelukkig maakt. De klassieke manier om welbevinden te meten, is aan de hand van levensvoldoening: hoe tevreden ben je met je leven op een schaal van een tot tien? Wereldwijd zien we dat werkenden gemiddeld twintig procent hoger scoren dan werklozen. Een baan is dan ook veel meer dan een loonbrief. Je ontleent er een sociaal netwerk, een identiteit en een plaats in de samenleving aan. En het brengt ritme in je dag. Ook opmerkelijk is dat wie zijn werk verliest, daar meteen twintig procent ongelukkiger van wordt en daar ook later niet volledig van herstelt."

Werkloosheid Dat is gek, aangezien eerdere onderzoeken vaststelden dat de mens een natuurlijk geluksniveau heeft waarnaar hij weer terugkeert na tegenslag of verlies. Dat is waar weet De Neve. "Maar het gaat opvallend genoeg niet op voor je werk verliezen. Onderzoeken in Duitsland, Engeland, Zwitserland en Australië, waar data beschikbaar zijn over een lange periode, tonen allemaal dat er een emotioneel litteken achterblijft, dat niet verdwijnt wanneer je later opnieuw een baan vindt. Het gevoel geen meerwaarde te hebben, tast blijvend je zelfrespect aan. De negatieve impact van een ontslag gaat ook verder dan de persoon in kwestie en diens gezin. Het creëert nervositeit bij collega’s die hun werk wel konden houden."

Weinig plezier Er is nog iets anders vreemds aan de hand met werk: we worden er gelukkig van als we het hebben, maar zijn over het algemeen niet gelukkig als we het uitvoeren. "Mijn collega George MacKerron van de Universiteit van Sussex lanceerde een app waarin hij 80.000 Britten meermaals per dag peilde naar hun geluk gedurende verschillende activiteiten. Uit 36 bezigheden waren de respondenten het op een na ongelukkigst wanneer ze aan het werk waren, enkel bij ziekte scoorde hun welzijn nog lager. Nu lopen de cijfers enigszins uit elkaar. Wanneer we peilen naar werktevredenheid vallen de resultaten in Europa best mee. Mensen beseffen dat het belangrijk is om werk te hebben. Maar het percentage Europeanen dat ook actief geëngageerd op het werk verschijnt, is met twintig procent verbijsterend laag."

Compensatie De Belgische Oxford-wetenschapper legt uit waar dat aan ligt. "Wij delen geluk op in drie componenten: levensevaluatie, emoties of pleasure, en betekenis of purpose. Een kapper zal bijvoorbeeld hoog scoren op pleasure, omdat hij door de sociale contacten veel plezier beleeft aan zijn werk, maar lager op purpose. Iemand die voor de UNHCR werkt zal dan weer voldoening halen uit de impact van zijn werk, maar veel negatieve emoties zoals stress ervaren, want hij ziet elke dag miserie. Ik denk dat het ultieme geluk in een balans tussen de drie factoren ligt."

En het is heel moeilijk om die balans te vinden, vooral in bepaalde beroepen. Daarom pleit De Neve er in het World Happiness Report voor om mensen die werk doen waarvan ze ongelukkiger worden financieel te compenseren. "Volgens de neoklassieke economische modellen word je meer betaald voor werk dat gevaarlijk is of waarvoor je een deel van je vrijheid opoffert, bijvoorbeeld op boorplatformen of in de mijnen. Je zou dat kunnen doortrekken naar werk waarin weinig gelukspotentieel zit. Bijvoorbeeld voor mensen die toiletten schoonmaken. Een constante die we overigens over de hele wereld zien, is dat arbeiders ongelukkiger zijn dan wie intellectuele arbeid verricht. Hard fysiek werk is geen cadeau."

Geld Maar maakt meer geld dan wel gelukkig? Deels wel, weet de wetenschapper. "Er is een positieve correlatie tussen geluk en inkomen, maar slechts tot op een bepaald niveau. 10.000 of 20.000 euro per jaar verdienen maakt een groot verschil in welbevinden, 80.000 of 100.000 euro veel minder. Interessant is dat mensen in sommige slechtbetaalde jobs geluksgewijs boven hun gewicht boksen, zoals kappers, bloemisten en pastoors: banen waaraan mensen toegewijd zijn en waarbij ze veel sociale contacten hebben. We onderzochten welke werkgerelateerde factoren mensen precies gelukkig of ongelukkig maken, en daarbij komt inkomen pas op de derde plaats. Met stip bovenaan staan hoe interessant je je werk vindt en de interpersoonlijke relaties. En dan vooral de relatie met je baas."

Juist die laatste kan ervoor zorgen dat zijn bedrijf floreert door zijn werknemers gelukkig te maken. "We zien een sterke positieve correlatie tussen het geluk van werknemers en hun productiviteit, én met klanttevredenheid: hoe gelukkiger de telefonist, hoe groter de kans dat zijn klant het bedrijf zou aanbevelen aan anderen. Tevreden werknemers waren ook minder vaak ziek. Gelukkige werknemers zijn dus rendabel voor het bedrijf."

Bron(nen): Knack