Overheidstekort opgelopen door hogere uitkeringen en lonen

DEN HAAG (ANP) - De overheid is vorig jaar iets meer geld tekortgekomen dan eerder verwacht. Het tekort komt volgens een definitieve berekening van het Centraal Bureau voor de Statistiek uit op 0,4 procent van de gehele Nederlandse economie, tegenover de in maart geraamde 0,3 procent en 0,1 procent van een jaar eerder. Vooral de uitgaven aan uitkeringen en ambtenarensalarissen liepen in 2023 flink op.

Het tekort van 0,4 procent (of 3,8 miljard euro) is na de bijna 4 procent van coronajaar 2020 het hoogste sinds 2015, maar nog altijd ver onder de EU-norm van maximaal 3 procent. Door toenemende uitgaven verwacht het Centraal Planbureau (CPB) dat het overheidstekort dit jaar oploopt tot 2,2 procent.

Uitkeringen zijn met bijna de helft van het totaal verreweg de grootste uitgaven van de overheid en stegen ook het hardst. Vooral de kosten in de zorg liepen op, met ruim 7 miljard euro in de basis- en langdurige zorg samen. Maar ook aan de AOW was de overheid meer kwijt, door de verhoging van het minimumloon met eerst 10 en toen 3 procent. De kostenstijging van bijna 4 miljard euro is verreweg de grootste sinds het begin van deze meetmethode in 1995.

Inflatie

De loonstijgingen ter compensatie voor de hoge inflatie zorgden er ook voor dat de overheid eigen werknemers meer moest betalen. Vooral daardoor gingen de 'apparaatskosten', de op een na grootste post van de overheid, met 9 procent harder omhoog dan eerdere jaren. Ook naar het prijsplafond voor energie en het aflossen van schulden gingen vorig jaar extra miljarden.

Er kwam via hogere belastingen en sociale premies in 2023 meer dan 30 miljard euro (9 procent) extra de schatkist binnen, maar het was niet genoeg om de hogere uitgaven volledig te dekken. De loon- en inkomstenbelasting leverden de overheid door betere cao-afspraken veel meer op, net als de btw door duurder geworden producten en diensten.

De inkomsten uit de dividendbelasting verdubbelden ruim, tot meer dan 11 miljard euro. Het CBS denkt dat dat komt, doordat sinds dit jaar hoge inkomens zwaarder worden belast, waardoor grootaandeelhouders er vorig jaar al voor kozen meer winst aan zichzelf uit te keren.