Topeconoom pleit voor eerlijker belastingsysteem: "0,1 procent van de Amerikanen bezit 20 procent van alle rijkdom"

In de afgelopen decennia is wereldwijd de inkomensongelijkheid in rap tempo toegenomen. Steeds luider klinkt de roep om een correctie. Één van de vaandeldragers van het nieuwe economische discours is de 33-jarige Gabriel Zucman.

Geen progressief belastingstelselDe jonge denker treedt in de voetsporen van die andere rockster-econoom, Thomas Piketty. De twee Franse topeconomen worden wereldwijd op handen gedragen vanwege hun pleidooi voor een eerlijker belastingsysteem. "Mensen hebben het idee dat een belastingsysteem progressief is: dat wie minder geld heeft, ook een minder hoog belastingtarief betaalt," begint Zucman in het Vlaamse HUMO. "Uit ons onderzoek blijkt dat het tegendeel waar is. Een arme Amerikaan betaalt ongeveer even hoge belastingen als een steenrijke CEO met een dozijn villa’s en een portefeuille vol aandelen. En de écht superrijken betalen het minst van al. Dat systeem is overal ter wereld van kracht. Ook in Europa zie je een soort algemene vlaktaks, met voor de rijksten een gunstiger tarief."

100 procent belastingDat is niet altijd zo geweest. "De VS hadden decennialang het meest progressieve belastingsysteem ter wereld. Wie een hoog inkomen had, moest bijna alles afstaan. Franklin Roosevelt, één van de meest geliefde presidenten uit de Amerikaanse geschiedenis (hij was president van 1933 tot 1945, red.) zei ooit dat niemand meer dan 25.000 dollar per jaar mocht verdienen – het equivalent van 1 miljoen dollar vandaag. Hij stelde voor om álle inkomens boven dat bedrag aan 100 procent te belasten, wat neerkwam op een wettelijk maximuminkomen: boven dat bedrag zou het loon volledig geconfisqueerd worden. Het belastingtarief boven 25.000 dollar werd uiteindelijk 93 procent."

Geld is machtZucman legt uit waarom ongelijkheid zo schadelijk is. "Een concentratie van extreme rijkdom is uiterst gevaarlijk voor de samenleving en de democratie. Geld is macht. Superrijken en grote bedrijven wenden hun invloed aan om de publieke opinie te sturen, om kranten op te kopen of om te lobbyen voor wetten die alleen voor hen goed zijn. Het belastingstelsel in de VS is daar een mooi voorbeeld van: dat hebben de superrijken mooi voor elkaar gekregen. Kijk naar de huidige presidentsrace. Bij de Democratische topkandidaten zaten miljardairs zoals Michael Bloomberg. Die man spendeerde met gemak honderdduizenden dollars aan reclame-campagnes. De president ís een multimiljardair. Hier zie je het perfecte voorbeeld van de overgang van de democratie naar de plutocratie: de macht is in handen van de superrijken en de wetten worden op hun leest geschoeid."

De grote omslagTot de jaren tachtig was dat niet zo. "De grote omslag in de VS is er gekomen onder Ronald Reagan (president van de VS van 1981 tot 1989, red.). In zijn visie was de overheid niet de oplossing, maar het probleem. Toen hij president werd, betaalden de rijksten 70 procent belasting op hun inkomen. Vijf jaar later was dat gezakt naar 28 procent. Dezelfde beweging zag je in Europa, toen Margaret Thatcher de scepter zwaaide in Groot-Brittannië. En wat zien we sinds de jaren 80? De ongelijkheid in het Westen nam spectaculair toe. De cijfers zijn ontluisterend. Veertig jaar geleden had de rijkste 0,1 procent van de Amerikanen 7 procent van alle rijkdom in handen, vandaag is dat 20 procent. En nog erger: in 1980 verdiende de gemiddelde werkende Amerikaan omgerekend 18.000 dollar. De economie groeide sindsdien met zo’n anderhalf procent per jaar. Weet je hoeveel de werkende Amerikaan nu verdient? 18.500 dollar. De arbeidersklasse is al veertig jaar volledig uitgesloten van economische groei, terwijl de superrijken hun rijkdom zagen verdrievoudigen."

"Die evolutie zien we overal, maar toch vooral in de VS. En weet je wat daar nu gebeurt? De levensverwachting daalt! In 1980 liep de Amerikaanse levensverwachting gelijk met die van andere geïndustrialiseerde landen. Vandaag zitten ze twee tot drie jaar onder het OESO-gemiddelde. De levensverwachting van de rijken stijgt, maar de armen en zelfs de arbeiders leven mínder lang. Dat is een uniek fenomeen in de westerse wereld – deels door het oneerlijke belastingsysteem."

BelastingparadijzenVolgens zijn berekeningen parkeren multinationals 40 procent van hun winst in belastingparadijzen. "Elk jaar vloeit er meer geld naar belastingparadijzen en bijna 10 procent van het totale privévermogen in de wereld wordt niet aangegeven: zo’n 7.600 miljard dollar is compleet onzichtbaar. Dat is allemaal niet onschuldig, want de ongelijkheid blijft toenemen. Het positieve is dat het niet zo hóéft te zijn. Ongelijkheid is een politieke keuze. Je kunt kiezen voor een rechtvaardig belastingsysteem, of, zoals nu, voor een systeem waarin je de rijksten ontziet en de rest van de bevolking ervoor laat opdraaien."

Lees het hele interview in HUMO.

Bron(nen): HUMO