Alpha Mannetjes in operatiekamers brengen patiënten in gevaar

De machtsstrijd tussen mensapen lijkt veel op wat er gebeurt in operatiekamers: hoe meer mannen, hoe groter de kans op conflicten. Die kunnen zo hoog oplopen dat de patiënt erdoor in gevaar komt. Dat blijkt uit een opmerkelijk onderzoek onder leiding van primatoloog Frans de Waal in drie Amerikaanse academische ziekenhuizen. In de operatiekamer gelden de wetten van de jungle. Artsen en verplegers werken op dezelfde manier samen als primaten. En ook in hun ruzies herken je de apenrots. De man-vrouwverhouding speelt een grote rol, ontdekten biologen.Hoe meer mannen in de operatiekamer, des te minder vaak er wordt samengewerkt. Meer vrouwen betekent veiliger werken. De en vatten het onderzoek samen. Het gedrag van chirurgen en andere medici in de operatiekamer lijkt wonderbaarlijk veel op het gedrag van apen in een groep. Een mannelijk dier of mens wil de baas zijn. Met zijn team maakte De Waal een ethogram, een lijst met alle gedragingen die een dier kan vertonen, speciaal voor de operatiekamer: van de uitwisseling van professionele informatie, motiverende opmerkingen en ongeduld, tot schelden, lachen, roddelen, flirten en dansen aan toe (er staat vaak muziek op in OK's). Ze observeerden tweehonderd operaties waarbij ze in een hoekje van de operatiekamer op hun iPad 6.348 sociale interacties vastlegden en indeelden in drie groepen: samenwerking, conflict of geen van beide. Bij ruim eenderde van de operaties kwamen conflicten voor, die meestal mild van aard waren. Bij 2 procent van de operaties was sprake van een ernstig conflict (woede-uitbarstingen, gooien met instrumenten). Dergelijke situaties zijn potentieel schadelijk voor patiënt én personeel, zo blijkt uit de voorbeelden in het onderzoek. Het hielp zeer als er vrouwen aanwezig waren. als de verantwoordelijke chirurg van een ander geslacht is dan de meerderheid van het team, zijn er minder ruzies. Dat kennen we ook uit het dierenrijk, schrijft De Waal. Mannen en vrouwen zijn ten opzichte van elkaar vaker galant en solidair, terwijl ze onderling bekvechten. Bij de samenstelling van een OK-team is het dus niet alleen van belang om op technische vaardigheden te letten, maar ook op ons verleden als sociale primaat.

Bron(nen): De Volkskrant Trouw