'Dik zijn is niet per se ongezond'

Overgewicht wordt wereldwijd gezien als een van de grootste problemen voor de volksgezondheid. En dat is niet helemaal terecht, betoogt de Franse sociologe Abigail Saguy in Trouw. ''We vinden dik zijn moreel verwerpelijk, maar dat maakt het nog niet direct ongezond''. Saguy legt in het interview met Trouw uit dat overgewicht misschien wel minder erg is dan we denken. ''Als je alle sterfgevallen neemt en kijkt naar de BMI-categorieën waarin mensen worden ingedeeld, dan valt allereerst op dat mensen met ondergewicht met afstand de grootste kans hebben om vroeg te overlijden. Maar ook zie je dat mensen met overgewicht langer leven dan mensen met een normaal gewicht." De Body Mass Index is volgens haar overigens volstrekt onbelangrijk en daarin staat ze niet alleen. ''Een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie uit 1995 zei ook al eens dat de BMI een nietszeggende en onbruikbare maatstaf is." Waarom is er zo weinig aandacht voor deze nuances? Daarover is Saguy stellig: "Omdat er stevige vooroordelen over dikke mensen zijn. Dik zijn wordt alom gezien als onaantrekkelijk. Het is een teken van gulzigheid, zelfzuchtigheid en luiheid. De huidige medische zorgen zijn heel duidelijk óver onze morele zorgen heen gelegd. Dus als we vernemen van een gezondheidsrisico dat is geassocieerd met overgewicht, dan wordt ons vooroordeel bevestigd." Saguy, die lesgeeft aan de universiteit van Californië, deed 12 jaar lang onderzoek naar de aannames achter het obesitasdebat. Het toonaangevende wetenschapstijdschrift Nature noemde haar boek 'What's Wrong with Fat' 'provocerend', maar 'bedachtzaam en grondig'. Ook de American Journal of Sociology prees de zorgvuldigheid van haar onderzoek. Saguy's boek is veelal genegeerd door obesitas-experts.

De Franse sociologe noemt nog een paar indrukwekkende cijfers: ''Bij patiënten met een hartziekte blijkt dat de groep met overgewicht, inclusief obesitas, juist een kleinere kans heeft om eraan te sterven dan mensen met ondergewicht of een normaal gewicht. En een vrouw met overgewicht loopt voor de menopauze een hoger risico op borstkanker, erna is dat risico juist lager.''

En het gekke is: het mag worden geuit. "In progressieve kringen is het door de jaren heen minder geaccepteerd geworden om openlijk racistisch te zijn - en gelukkig maar, voeg ik toe - maar in dezelfde kringen is het heel gewoon geworden om neer te kijken op mensen die te veel eten. Ze zien dat als een gebrek aan zelfbeheersing en discipline.'' Schaamte Maar dit idee heeft juist negatieve gevolgen voor de gezondheid van dikke mensen. ''Diverse studies tonen aan dat zwaardere vrouwen de dokterspraktijk ervaren als een vijandige omgeving. Ze komen er voor medisch advies en hulp, maar ze voelen zich bekritiseerd en gestraft voor hun gewicht. Ze hebben het gevoel dat ze zich moeten schamen, dat hun kwalen aan zichzelf te wijten zijn en komen vervolgens niet meer terug." "Zwaardere vrouwen lopen een hoger risico op baarmoederhalskanker dan vrouwen met een normaal gewicht. Dat is deels verklaarbaar doordat zwaardere vrouwen niet zo vaak een uitstrijkje krijgen als slankere vrouwen. Waarom is dat zo? Veel zwaardere vrouwen krijgen te horen dat het technisch erg gecompliceerd of zelfs onmogelijk is om bij hen een uitstrijkje te doen, wat helemaal niet waar is. Hier zien we dat onze vooroordelen over dikke mensen een negatieve impact hebben op hun toegang tot gezondheidszorg en hoe het hen ziek maakt."

Bron(nen): Trouw