Alles wat je wilt weten over schurft (en ook wat je liever niet wilt weten)

Scabiës of schurft is een besmettelijke huidaandoening. Door schurft kan je veel jeuk krijgen. Schurft rukt op in ons land.

Welk beestje veroorzaakt schurft?:

• Schurft wordt veroorzaakt door de schurftmijt (Sarcoptes scabiei), een geleedpotige die tot de spinachtigen behoort.
• De schurftmijt is ongeveer 0,3 tot 0,45 millimeter groot en heeft harige borstels op de rug en haakjes aan de poten.

Wat doen schurftmijten zoal?:

• De schurftmijten graven oppervlakkige, slingerende gangen in de huid van hun gastheer en eten huidcellen.
• Ze leggen dagelijks twee à drie eitjes van 0,1 millimeter groot en paren na de laatste vervelling.
• De bevruchte vrouwtjes kunnen via huidcontact of kleding een nieuwe gastheer/-vrouw bereiken.

Hoe herken je een schurftbesmetting?:

• Typische huidverschijnselen van schurft zijn jeuk en kleine onderhuidse kanaaltjes van circa een centimeter lang.
• De jeuk wordt veroorzaakt door een allergische reactie op de uitwerpselen en het speeksel van de vrouwelijke mijten.
• De jeuk ontstaat doorgaans pas na twee tot zes weken.
• De immuunreactie kan bij een eerste besmetting enkele weken duren, maar bij herhaalde besmettingen kan deze al binnen 24 uur optreden.

Wat moet je doen als je denkt dat je schurft hebt?:

• Vraag mensen waarmee je huidcontact hebt gehad of zij last hebben van jeuk of huiduitslag.
• Was je beddengoed en kleding.
• Ga na of je daadwerkelijk schurft hebt door bijvoorbeeld informatie te raadplegen bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

Moet je meteen naar de huisarts als je denkt dat je schurft hebt?:

• Het meest gebruikte medicijn tegen schurft is permetrine, dat zonder recept bij de apotheek te koop is.
• Als je naar de huisarts gaat en een doktersrecept krijgt, wordt dit bedrag vergoed door de zorgverzekeraar na het verbruiken van het eigen risico.
• Er is ook een zalf met benzylbenzoaat, die alleen via de huisarts verkrijgbaar is.

Ben je er dan vanaf?:

• Na één of twee keer smeren met permetrine is de kans ongeveer 90% dat de schurftmijt in je huid dood is.
• Het is echter belangrijk dat ook alle nauwe contacten zichzelf behandelen en dat beddengoed en ander textiel gereinigd worden.
• Openheid over schurftbesmetting is van groot belang om verdere besmetting te voorkomen.

Hoe voorkom je herbesmetting?:

• Informeer iedereen waarmee je langer dan een kwartier nauw huidcontact hebt gehad en met wie je hebt geslapen en/of seks hebt gehad.
• Was beddengoed en alles wat je tot drie dagen vóór het insmeren hebt gedragen op 60 graden om eitjes en mijten te doden.
• Textiel dat niet op deze temperatuur gewassen kan worden, kan drie dagen in een afgesloten plastic zak bij kamertemperatuur worden bewaard.

Wat zijn de gevolgen van niet behandelen?:

• Als je niet behandelt, blijf je symptomen ervaren zoals jeuk en huiduitslag.
• Bovendien kun je anderen besmetten en kan er een pingpongeffect van besmetting ontstaan.

Zijn er ook pillen verkrijgbaar?:

• Pillen met ivermectine kunnen worden ingenomen als alternatief voor de zalf met permetrine.
• De bijwerkingen van de pillen kunnen onder andere misselijkheid, diarree en vermoeidheid zijn.

Hoe snel werken de medicijnen?:

• De medicijnen doden de mijten en eitjes snel, maar de jeuk kan nog weken aanhouden.
• Na de behandeling kan de jeuk zelfs tijdelijk verergeren door een heftigere reactie van de afweer.

Kan een huidaandoening door schurft uit de hand lopen?:

• Mensen met een slecht werkend immuunsysteem zijn bevattelijker voor schurft, vooral bij een kankerbehandeling met cytostatica.
• Onbehandelde en verwaarloosde schurft kan leiden tot Scabies crustosa, een dikke korst op de huid met miljoenen schurftmijten.

Hoeveel mensen hebben nu schurft?:

• Huisartsen behandelen wekelijks drieduizend tot vijfduizend mensen voor schurft.
• De meeste gevallen van schurft komen voor bij mensen tussen de 15 en 25 jaar oud.

Is er sprake van een toename?:

• Schurft komt tegenwoordig vijf keer zo vaak voor als tien jaar geleden.
• De toename gaat steeds sneller, vooral in de afgelopen twee à drie jaar.

Wat verklaart de toename?:

• Toegenomen mobiliteit, zoals vakanties in Azië en Afrika, heeft bijgedragen aan de verspreiding van schurft.
• Op plaatsen waar veel mensen langdurig bij elkaar wonen, is nauwkeurige bestrijding essentieel.

Is er een verband met corona?:

• De lockdowns hebben bijgedragen aan de verspreiding van schurft vanwege het intensieve contact van huid tot huid tijdens het binnenblijven.
• Schurft verspreidt zich vooral snel onder studenten.

Is de strijd tegen schurft inmiddels verloren?:

• Nee, maar er moet meer en op grotere schaal bestreden worden.
• Onderzoek wordt gedaan naar mogelijke verschillen in het dna van schurftmijten om de verspreiding beter in kaart te brengen.

Bron(nen): NRC Rivm Plos