"Naar schatting lijdt tot 45 procent van de wereldbevolking aan slaapproblemen", zegt Anna Heidbreder, arts en slaaponderzoeker in het slaaplaboratorium van de universiteit van Innsbruck in de
Suddeutsche. Bijna de helft van alle mensen slaapt te vaak te slecht. Heidbreder meent dat "slaap veel te weinig aandacht krijgt: hoe belangrijk goede slaap is, is nog niet bij iedereen doorgedrongen".
Wat zijn de meest voorkomende problemen – en hoe kunnen ze worden opgelost?
1. Je besteedt te weinig aandacht aan je slaap
Je gaat slapen als je moe bent en wordt de volgende ochtend uitgerust wakker. Dit is voor sommige mensen het geval, maar niet voor velen - ze kunnen geen rust vinden, woelen en draaien, slapen niet of vallen op het verkeerde moment in slaap, worden midden in de nacht wakker. Dit kan komen doordat je niet genoeg voor je slaap zorgt.
Anna Heidbreder: "Ik merk bij veel mensen dat ze geen gevoel meer hebben voor hun eigen spanning. Tussen werk, vrije tijd, gezin en andere verplichtingen door zit je constant op 180 en merk je daar niets meer van. Om goed te slapen moet je echter eerst tot rust komen, bijvoorbeeld met een avondritueel zoals bij kinderen, of met een ontspanningstechniek. Bovenal raad ik aan om vast te houden aan vaste bedtijden. Overdag bouwen we een slaapdruk op die we ook nodig hebben om in slaap te vallen. Maar als we er op de bank al aan toegeven, is de druk weg en duurt het lang om die weer op te bouwen. Vermijd ook het eten van zware maaltijden in de vier uur voor het slapen gaan, rook niet en drink zo min mogelijk alcohol. En onthoud alstublieft zes uur vooraf van cafeïne!«
2. Je hebt geen goede slaapomgeving
U weet hoe goed een comfortabel matras en
een geschikt kussen zijn voor onze slaap. Maar ook de rest van de slaapomgeving draagt veel bij aan de ontspanning. Het hemelbed, van waaruit je door het raam een zeebaai kunt zien, zal voor de meesten van ons buiten bereik blijven, maar een paar maatjes kleiner kan veel doen voor de slaap.
Anna Heidbreder:»De juiste temperatuur en voldoende ventilatie zijn belangrijk. En de lichtomstandigheden spelen een grote rol in onze slaap. Melatonine, ons lichaamseigen slaaphormoon, wordt gevormd in de schemering. Zelfs het licht in het appartement aandoen om je tanden te poetsen, wat vaak in de badkamer is, is contraproductief. Slechte slapers zouden voor de avond een tweede, zwakke lamp in de badkamer moeten installeren, met een hoog aandeel rood licht en zo min mogelijk blauw licht. Een hoog aandeel blauw licht vermindert de productie van melatonine, daarom moeten mobiele telefoons, laptops en tablets in de slaapkamer worden achtergelaten. Het bed gebruiken als een soort tweede kantoor is een slechte gewoonte die de laatste jaren sterk is toegenomen en de oorzaak is van veel slaapproblemen.«
3. U lijdt aan een slaap-ademhalingsstoornis
De medische term hiervoor is »obstructief slaapapneusyndroom«, wat betekent: snurken. Simpel gezegd betekent dit dat er niet genoeg lucht door de bovenste luchtwegen naar de longen komt en dat het zuurstofniveau daar steeds verder daalt. Dat is de reden waarom snurkers regelmatig 's nachts wakker worden en niet goed kunnen herstellen - om rustgevend te zijn, moet de slaap continu en diep zijn.
Anna Heidbreder:“Obstructieve slaapapneu is een veel voorkomende aandoening. Naar schatting wordt wereldwijd twee procent van de vrouwen en vier procent van de mannen getroffen. Bij oudere mensen is dit percentage echter aanzienlijk hoger, in bepaalde leeftijdsgroepen ligt het waarschijnlijk dichter bij de veertig tot vijftig procent, waarbij het risico op het ontwikkelen van het slaapapneusyndroom aanzienlijk toeneemt met een groeiende BMI. Het goede nieuws is dat deze ziekte goed te behandelen is met CPAP-therapie: met een kleine compressor en een ademmasker dat getroffenen 's nachts opzetten, wordt lucht in de bovenste luchtwegen geblazen zodat deze open blijft. Dit is een eenvoudige en effectieve behandelmethode die zeer vaak wordt toegepast. De diagnose en individuele aanpassing vindt plaats in het slaaplaboratorium.«
4. Je lijdt aan hormonale vermoeidheid
We hebben een interne klok die onze dagelijkse routine regelt en ons bijvoorbeeld laat weten wanneer het tijd is om naar bed te gaan. Deze interne klok klokt ook de afgifte van hormonen in het lichaam en zorgt ervoor dat de lichaamstemperatuur en bloeddruk dalen tijdens de slaap. Maar wat als alles door elkaar loopt tijdens fysieke aanpassingsprocessen?
Anna Heidbreder: »Dit geldt waarschijnlijk ook voor vrouwen in de menopauze. Helaas zijn de onderzoeksresultaten onduidelijk tot tegenstrijdig. Velen zeggen dat de hormonale veranderingen kunnen leiden tot slaapstoornissen, anderen betwisten dit. Het is voor mij moeilijk te geloven dat deze ingrijpende fysieke verandering geen invloed heeft op de slaap. Toch zou ik hormoonbehandelingen in het algemeen nooit aanraden aan vrouwen in de menopauze, dergelijke behandelingen dienen alleen plaats te vinden na individuele diagnostiek. En voordat je zoiets aanpakt, moet je eerst je slaapgewoonten aanpassen.«
5. Verstoorde slaap en vermoeidheid weerspiegelen een ander probleem
Anna Heidbreder:“In zeldzame gevallen kunnen slaapproblemen een symptoom zijn van een geheel andere ziekte. In de vroege stadia van de ziekte van Parkinson komt bijvoorbeeld een stoornis van de REM-slaap, d.w.z. droomslaap, veel voor - patiënten schreeuwen in hun slaap, geven over en leven hun dromen op een intense, soms agressieve manier uit. Deze slaapstoornis gaat meestal tien tot vijftien jaar vooraf aan de daadwerkelijke ziekte van Parkinson, dus het is een belangrijk hulpmiddel voor vroege opsporing. Over het algemeen zou u geen enkele remming moeten hebben om naar de dokter te gaan als u kwellende slaapproblemen heeft. Ik raad de driemaanden-regel aan: als je langer dan drie maanden last hebt van ernstige slapeloosheid en een onrustige nachtrust, moet je medische hulp zoeken.