TAXATIEFOUTEN EN MEA CULPA'S De Haagse politiek staat weer in het teken van de taxatiefouten en de mea culpa's. Dat kan liggen aan het einde van het jaar, waarbij altijd wordt teruggekeken en de balans wordt opgemaakt. Maar Mark Rutte ('Ik heb een fout gemaakt') trok in november al het boetekleed aan, en bij GroenLinks zien ze nu de uitzending naar Kunduz als een taxatiefout.
Opvallend afwezig is de PvdA. Daar zijn ditmaal geen fouten gemaakt en commissies ingesteld (behalve een commissie onder leiding van Job Cohen, die gaat onderzoeken wat er bij het facebook-feestje in Haren allemaal mis is gegaan), maar hebben ze alles goed gedaan. En dan zijn er de christendemocraten, waar de biechtstoel en het schuldbesef als het ware zijn uitgevonden. Bij het CDA hebben ze daar bovendien alle reden toe.
Een nieuwe Verlosser is daar duidelijk nog niet in zicht. Na het onnavolgbare interview van Maxime Verhagen in de Volkskrant, waarin hij iedereen de schuld gaf van de teloorgang van het CDA behalve zichzelf, meende ook Ruud Lubbers een duit in het zakje te moeten doen. Niet hij, maar Verhagen was degene die de gedoogconstructie met de PVV had doorgedrukt.
Lubbers had voor een meerderheidscoalitie van VVD, CDA, D66, GroenLinks en ChristenUnie willen gaan, U weet wel die gelegenheidsclub die dit voorjaar bij het 'Lenteakkoord' over de eigen schaduw wist heen te springen. En Lubbers had Verhagen erop gewezen dat het met die gedoogconstructie met de PVV niks kon worden als Ernst Hirsch Ballin niet aan boord was.
Daarin spreekt de oud-premier ongetwijfeld een waar woord en heeft hij ook gelijk gekregen. In 1994 had Lubbers al verklaard op Hirsch Ballin te gaan stemmen, waarmee hij zijn zelfaangewezen opvolger Elco Brinkman openlijk afviel. Lubbers heeft duidelijk een voorkeur voor Ernst, en die altijd ook gehad, dus Maxime moet niet doen alsof Ruud hem geen weg terug meer bood.
Toch is het wel heel makkelijk om Maxime Verhagen nu als de kwade genius weg te zetten. Hij wist op het CDA-congres in september 2010 ('een feest voor de democratie') wel degelijk een meerderheid voor het rechtse minderheidskabinet met gedoogsteun van de PVV te behalen, en al diegenen die toen al wisten dat dit niks zou worden hebben zelf ook bijgedragen aan het uitkomen van hun voorspelling. Ab Klink bijvoorbeeld, die eerst gewoon meeonderhandelde en pas later zijn geweten liet spreken en het licht zag.
Maar anders dan Verhagen had Klink juist getaxeerd dat Geert Wilders in een gedoogconstructie niet zou worden fijngemalen, maar nog meer op het orgel zou gaan. Misschien hebben protestanten ook meer gevoel voor wat 'gedogen' werkelijk betekent dan katholieken. Bij Verhagen had je altijd het idee dat hij de PVV gedoogde omdat hij het er ook mee eens was, en niet alleen omdat een plaats in de regering voor Wilders niet uit te leggen viel.
Ingewikkeld allemaal, je gaat bijna denken dat al die subtiele verschillen tussen gedogen en niet-gedogen, tussen regeren en loyaal oppositie voeren, bedoeld zijn om naderhand te kunnen zeggen dat het zo niet bedoeld was. Zo kun je iedereen recht in de ogen blijven kijken. Wat dat betreft was het advies van Verhagen aan Jan Peter Balkenende om niet nog een keer CDA-lijsttrekker te worden een hele fijne.
JPB besliste anders, volgens Verhagen omdat Agnes Kant (!) net die dag besloot om de handdoek in de ring te gooien en Jan Peter daarna geen zin had om in die maalstroom te worden meegezogen. Zolang JPB zich hier zelf niet over uitlaat, zal dit het Catshuisgeheim van JPB blijven. En zelfs dan weet je niet zeker of het zo wel zat. Ik vond het altijd dapper dat Balkenende aanbleef, omdat de kiezers zo nog een laatste kans kregen om hun oordeel over acht jaar JPB uit te spreken. Zo hoort dat in een democratie, al die politici die de eer aan zichzelf houden zijn huichelaars. Maar na het interview van Verhagen kan ik me ook voorstellen dat Balkenende aanbleef omdat Maxime hem dat juist had afgeraden. Ook het vermoeden van een mes in de rug kan onvermoede krachten losmaken. Zeker bij christendemocraten met een bijzonder plichtsbesef.
Wat nog geen antwoord is op de vraag of al dit erkennen van taxatiefouten ook mea culpa's zijn. Ik denk weleens dat een mea culpa in de politiek eigenlijk een verzoek om vergiffenis is, een manier om snel weer op te staan en met opgeheven hoofd door te gaan. Taxatiefouten liggen ook nooit aan politici zelf, maar slaan op gedragingen van anderen die zich anders hebben gedragen dan vooraf was gedacht. Geen reden voor een mea culpa. Het is ook altijd de buitenwereld die van politici een mea culpa eist. Een echte mea culpa is wat anders.
