Het socialisme is terug

Wat een week afwezigheid al niet vermag. Ik was even in Amerika, waar de verkiezingscampagne op volle toeren draait en het in Republikeinse kring heel gewoon is om Barack Obama als socialist te zien. Bij thuiskomst moet ik constateren dat het socialisme in eigen land weer helemaal terug is. Zo heeft alles zijn prijs. Ontsnap je uit Amerika, waar een denkbeeldig socialisme regeert, met de laatste vlucht uit Philadelphia aan monsterstorm Sandy, dan krijg je er hier op de dag dat Wall Street gedwongen de poort moet sluiten onvervalste herverdelingspolitiek voor terug. Mooie deal! Zo zal Mark Rutte het niet uitleggen. Als ik het goed begrijp hebben VVD en PvdA elkaar van alles gegund en kunnen de liberalen zich beroepen op een daling van de inkomstenbelasting. Maar daar staan enorme stijgingen in de zorgpremies voor de hogere inkomens tegenover. En die hogere inkomens beginnen eigenlijk al bij € 30.000,-, en wie twee keer modaal verdient moet erop rekenen straks honderden euro meer in de maand kwijt te zijn voor een (verplichte) ziektekostenverzekering. Het zal best dat dit nodig is om de staatsfinanciën op orde te houden. Maar het is ook een staaltje nivellering dat we sinds de jaren zeventig niet meer hebben gezien. De wederopstanding van het gedachtegoed van Joop den Uyl, nu met instemming van de opvolgers van Hans Wiegel. Liberalen moesten nooit veel hebben van de term 'neoliberalisme', maar dit is 'neosocialisme' in optima forma. Op zich is er best wat voor te zeggen dat er weer eens aan politiek gestuurde herverdeling wordt gedaan. Het echec van de financiële sector heeft laten zien dat we niet meer op het zelfcorrigerende vermogen van de markten kunnen vertrouwen, zeker niet wat de inkomensverdeling betreft. Te veel mensen zijn buiten hun schuld het slachtoffer geworden van de uitbundigheid en de roekeloosheid van de geldjongens. Maar dat heeft met de uit de hand gelopen zorgkosten weinig te maken. En wie zorgpremies inkomensafhankelijk maakt, bedrijft ouderwetse nivelleringspolitiek. En dat in een tijd dat er een begin van consensus leek te ontstaan dat mensen meer voor hun eigen zorg moesten betalen, in ruil voor meer keuzemogelijkheden voor de 'zorgconsument'. Aan die consensus is nu radicaal een eind gemaakt. We zijn weer terug bij het oude 'eerlijk delen' van de PvdA, misschien tot verwondering van die partij zelf. Waar Obama in Amerika de verkiezingen dreigt te verliezen vanwege de impopulariteit van Obamacare, heeft de gelegenheidswinnaar Diederik Samsom in Den Haag een slag binnengehaald waar geen Nederlandse kiezer op was voorbereid. Hebben we hiervoor gestemd? De VVD-kiezers dacht ik niet. Maar met Rutte kun je alle kanten op en aan die vlotheid dankt hij een deel van zijn populariteit. Voor de premier kun je alles tegen elkaar uitruilen. Hij regeert even makkelijk met de PVV en het CDA als met de PvdA. Met Europa heeft hij niks, maar er gaat wel meer rekening met Europa gehouden worden. Defensie was ooit van levensbelang voor de Atlantisch georiënteerde VVD, maar is nu onbelangrijk genoeg om er een onervaren vrouw uit eigen gelederen op te zetten die ook nog mag bezuinigen. En voor Rutte maakt het blijkbaar niet uit hoe de oplopende zorgkosten worden gefinancierd. Als dat via de uitruil van een premieverhoging voor hogere inkomens tegen belastingverlaging voor alle werkenden wordt gedaan, is het voor hem ook best. Ik gun Rutte uiteraard het beste van twee werelden, en hoop voor hem dat hij na de mislukking van Rutte-1 alsnog de premier van alle Nederlanders wordt. Maar Wim Kok werd dat in de jaren negentig als 'neoliberaal', niet als 'neosocialist'. Al kun je nu ook zeggen dat beide Paarse premiers hun ideologische veren hebben afgeschud. Wim Kok ervoer dat als een bevrijding en had voor die bekentenis, die hem later in linkse kringen ernstig is kwalijk genomen (de SP dankt er zijn opkomst aan), een rede in Paradiso nodig. Mark Rutte heeft nooit aan ideologie gedaan en dus ook nooit last van ideologische veren gehad. Hij zal geen deftige rede gaan houden. Pragmatisme was altijd een kenmerk van de goedlachse nederliberalen. Toch is de volgende vraag aan de orde: hoe liberaal is Mark Rutte? Blijkbaar zo liberaal, dat hij daaraan de vrijheid ontleent om geheel zijn eigen gang te gaan. Dat zal VVD-kiezers toch te denken moeten geven.