Klagen patiënten te veel bij hun arts?

Nederlandse huisartsen vinden dat mensen te veel zorg vragen en ruim 57 procent van de artsen vindt dat de dokter vaker nee moet zeggen. Het zijn resultaten van een internationaal onderzoek; ook in andere landen denken artsen er zo over. Fijn idee dat onze artsen vinden dat we zeurpieten zijn. Het ontmoedigt om bij dat donkere vlekje toch even naar je dokter te gaan om te laten checken of het misschien het begin van huidkanker is. En die kortademigheid bij trappen lopen? Ik zal maar niet naar de dokter gaan, want het is waarschijnlijk niets. Die dokter heeft het al druk genoeg met allerlei zeurpieten en ik wil er geen zijn. Hoe moet ik zo´n onderzoek zien? Als een bijdrage aan de discussie over kosten van de zorg? Als een noodkreet van overbelaste artsen die zich slachtoffer voelen van een uit de hand gelopen zorgstelsel? Als een steeds slechter inlevingsvermogen van artsen te begrijpen wat hun patiënten drijft? Of is het een afspiegeling van wat artsen zelf zouden doen als ze patiënt zijn? Om met dat laatste te beginnen, er zijn geen slechtere artsen dan die welke voor hun eigen gezin proberen te zorgen. Wat missen ze veel diagnoses in eigen kring! En dan hebben we het niet eens over henzelf. Het aantal onderzoeken waarin gekeken wordt of artsen zelf de behandelingen zouden volgen die ze anderen aanraden neemt toe. Sinds ik prostaatkanker heb en vaak met urologen spreek ben ik onder de indruk geraakt van het aantal van hen dat zelf nooit een PSA test zou ondergaan. Je zou maar eens kanker op het spoor kunnen komen. Het lijkt me niet verstandig om met zo´n luchtige opvatting over risico´s voor anderen te oordelen – te weten mensen die daar niet in opgeleid zijn – en vervolgens te concluderen dat ze te vaak gebruik maken van de zorg. Het doet me ook denken aan een onderzoek dat ik deze week las, waaruit blijkt dat artsen in het algemeen naarmate ze verder in hun opleiding komen steeds minder empathie voelen met hun patiënten. Ze kunnen zorgen en angsten van patiënten minder invoelen dan aan het begin van hun opleiding. De simpelste conclusie die ik daaraan kan verbinden is dat naarmate je meer weet over ziekte en gezondheid je begrijpt dat er meestal geen reden is voor paniek, maar dat je vergeten bent wat het is om dat inzicht nog niet te hebben. Voor al die mensen die niet het voorrecht hebben gehad naar de dokters-HBS te gaan is het fijn dat ze met hun bezorgdheid naar een deskundige kunnen gaan. Daar is het zorgsysteem toch op gebaseerd? En de kwaliteit van dat systeem wordt beter naarmate er minder belemmeringen zijn van die zorg gebruik te maken. En iets anders: wat verwachten artsen eigenlijk van een zorgstelsel waarin de markt steeds meer ruimte heeft gekregen? Markt is gebaseerd op het creëren van vraag en dat doen aanbieders van zorg voortdurend. Gewoon een lijstje van symptomen van een depressie of van adhd op het internet invullen en je weet zeker dat je er last van hebt. Heeft u er ´s morgens wel eens niet zo veel zin in? Slaapt u wel eens niet zo goed? Zijn er wel eens momenten dat u denkt is dit nu alles. Oei, al 3 van de 10 vragen beantwoord met ja. Ik moet een arts raadplegen. Het is ook een of andere arts die dit lijstje heeft bedacht, vaak in samenwerking met een bedrijf dat antidepressiva levert. Ik heb het idee dat de onderzoekers niet goed gekeken hebben naar de context waarin artsen moeten werken. Mijn conclusie van zo´n onderzoek is daarom dat het tijd wordt voor een flink zelfonderzoek voor artsen. Wat zijn ze precies? Uitvoerders van protocollen die in een marktgeoriënteerde zorg als standaard van kwaliteit zijn komen bovendrijven of deskundigen in goed luisteren en adequaat reageren op de vragen van de mensen die afhankelijk van hen zijn geworden? En zouden ze zich niet wat meer moeten oriënteren op welke rol ze spelen in een cultuur waarin normaal zo belangrijk gevonden wordt en dus alles wat afwijkt bij de zorg belandt? Ivan Wolffers, arts, hoogleraar, schrijver