Linkse broederstrijd

We weten sinds dit weekend van Emile Roemer zelf dat hij zich verschrikkelijk in 'de ware aard van de PvdA' heeft vergist. Diederik Samsom heeft volgens hem veel te snel voor rechts (de VVD) gekozen, en had moeten zeggen dat er met de PvdA niet te onderhandelen viel zonder deelname van de SP. Je kunt je afvragen of de kiezers, die onverwacht een resultaat hebben voortgebracht dat een snelle kabinetsformatie tussen twee partijen mogelijk maakt, zo'n opstelling zouden waarderen. De linkse kiezers mogelijk wel, maar dat is een minderheid. Het is eigen aan linke politici om te overvragen en 'rechts' te onderschatten. Dat gebeurde in 1977, toen Joop den Uyl gewonnen dacht te hebben en uiteindelijk op het kabinet Van Agt-Wiegel werd getrakteerd. Daarna stond de PvdA met een kleine onderbreking in 1981/1982 jaren aan de zijlijn. En het gebeurde opnieuw in 2003 (verloren kabinetsformatie) en in 2010, toen Wouter Bos wegliep uit het vierde kabinet-Balkenende en zijn opvolger Job Cohen alles uit z'n handen liet vallen. Links denkt wel strategisch, maar strategische vergissingen horen kennelijk tot 'de ware aard van links'. De SP-leiders doen daarbij niet onder voor die van de PvdA. Dat werpt ook een nieuw licht (beter: een oud licht) op de opmerkingen van Job Cohen, die twee weken geleden vertelde dat de bordjes waren verhangen en dat de PvdA nu vergeleken met de VVD sterker staat dan in 2010. 'Toen hadden wij de VVD nodig, nu heeft de VVD ons nodig.' In zijn rekensom is er een terugvaloptie naar een alternatieve combinatie van PvdA met de SP, D66 en het CDA. Nog afgezien van het feit dat die laatste drie partijen samen niet lekker sporen en de PvdA niet als een 'samenbindende' partij bekend staat, spreekt daar weer de bekende onderschatting van 'rechts' uit. Mark Rutte heeft vorige maand niet alleen de verkiezingen gewonnen, maar hij deed dat ook met een groter verschil tegenover de PvdA dan twee jaar geleden. Daarbij haalde de PVV op de valreep nog een fractie meer stemmen dan de SP, terwijl een flink deel van de oude CDA-aanhang bepaald niet gelukkig leek met de 'linkse' lijn van voorzitter Ruth Peetoom en meteen naar de VVD uitweek om de PvdA niet de grootste te laten worden. Hoe Cohen dan kan zeggen dat de PvdA er nu beter voorstaat dan de VVD is mij een raadsel. Maar dat was zijn opstelling in 2010 ook. Daar komen nu de opmerkingen van Roemer, die het gevoel heeft van de PvdA een mes in de rug te hebben gekregen, nog bij. Terecht is of niet, bij de SP hebben ze het gevoel dat de PvdA de verkiezingen 'gestolen' heeft door de plotselinge stemmingsomslag van vorige maand. En dan heeft Samsom de SP ook meteen terzijde geschoven. Dat betekent dat de 'terugvaloptie' van Cohen niet meer bestaat, want de SP zal weinig trek hebben zich als voetveeg van de PvdA te laten gebruiken. Dat betekent ook dat de papieren van de VVD beter zijn geworden. De PvdA heeft geen alternatief meer en moet bij 'overvragen' zelfs oppassen dat de VVD niet selectief gaat winkelen bij 'die andere grote partij op links' (Hans Wiegel gebruikte al zulke woorden). Links heeft altijd de mond vol over 'linkse eenheid' en 'de boel bij elkaar houden', maar de broederstrijd is nooit ver weg en links laat zich altijd weer door rechts uiteen spelen. Je zou toch denken dat links zijn klassieken kent, maar telkens weer zijn er strategische vergissingen en verkijken linkse politici zich 'op de ware aard' van hun tegenstanders. En niet te vergeten: 'de ware aard' van hun medestanders.