Maakt geloof in God gelukkig?

In Nederland is het aantal zelfmoorden 9,3 op 100.000. In Duitsland is dit 13 op 100.000. Denemarken en Zweden kennen ongeveer 13,5 zelfmoorden op 100.000, terwijl Zwitserland 17,4 op 100.000 zelfmoorden telt. Israël kent slechts 6,2 zelfmoorden op 100.000. Hoe kan dit? Welvarende landen in West-Europa hebben een hoger zelfmoordcijfer dan een land waarin constante oorlogsdreiging heerst. Bovendien heeft Israël een hoog geboortecijfer: 2,77 op 100.000. Nederland en Duitsland respectievelijk 1,66 en 1,41 op 100.000. Hoe is dit mogelijk? Speelt God hierin een rol? In West-Europa is God immers dood verklaard, terwijl Hij in Israël nog steeds springlevend is. Israëli’s zijn godsdienstiger dan bijvoorbeeld Nederlandse en Amerikaanse joden. Tweederde van de inwoners in Israël is gelovig. Dat heeft te maken met de heilige missie om het land Israël op te bouwen en ten koste van alles in stand te houden. Deze kracht wordt gevoed door, wat de Deense filosoof Søren Kierkegaard, “een sprong in het geloof” heeft genoemd. Israël is tot stand gekomen door geloofshandelingen. Mouwen opstropen en je gesteund weten door God. Niets anders. Het geloof brandt feller in Israël dan waar ook ter wereld. Als God een inspiratiebron is voor het welzijn van de Israëli’s, zou dit automatisch moeten betekenen dat moslims ook uiterst tevreden zijn met hun leven. Zij zijn immers ook bijzonder gelovig. Toch zijn moslims veel minder tevreden dan Israëli’s. Het verschil zit in het feit dat voor moslims Allah alles controleert, terwijl voor Israëli’s ‘de sprong in het geloof’ juist karakteristiek is voor hun liefde voor het leven en hun afschuw ten opzichte van de dood. Zou dit verschil in de manier waarop het godsgeloof wordt beleden de oorzaak kunnen zijn dat vrede in het Midden-Oosten zo’n immens probleem is? Is dat het grote struikelblok? Israëli’s hebben begrepen wat Goethes Faust voor ogen heeft: het gaat niet om geld, vrouwen en roem (zoals Mephistopheles wil), maar om het concrete leven zelf. Zelfbewustzijn dus. En laat zelfkritiek en zelfreflectie nu juist het gebrek zijn waarmee onze geseculariseerde westerse wereld worstelt. Het waanzinnige idee van oneindige economische groei is een collectief levensdoel geworden, terwijl langzamerhand toch moet doordringen dat dit dogma de zin van het leven uitholt en te pletter drukt. Ons bestaan is in een absurd ritme gekomen. In de politiek wordt deze situatie hier en daar gesignaleerd. Er wordt gepraat over verantwoordelijkheid, solidariteit, etc. Maar altijd in financiële termen. We zorgen niet meer voor elkaar. De natuur van de liefde is verworden tot een wegwerpartikel in een wegwerpwereld. Liefde bestaat nog slechts uit dingen. Uit materie en uit seks. Daarom wordt het hoog tijd dat we het agressieve individualisme te lijf gaan en het ‘wij’ laten primeren boven het ‘ik’. Verantwoordelijkheid, solidariteit, rechtvaardigheid. Het ‘wij’ van beschaving, het ‘wij’ van doordachte keuzes voor consumentengedrag en levensstijl. Is het mogelijk onszelf bij de eigen haren uit het moeras te trekken? Of hebben we een kracht nodig die ons van gene zijde de hand toesteekt? In elk geval lijkt een gemis aan zelfbewustzijn het moderne westerse individu de strot dicht te knijpen. Het gebruik van anti-depressiva rijst de pan uit en de wachtkamers van psychiaters en psychologen zitten vol. Kerken zitten leeg. Synagogen niet. Zou geloof in God ons gelukkiger kunnen maken?

In Israël blijkt de bevolking het meest tevreden te zijn. Het is niet vreemd te vernemen over een van de meest welvarende landen ter wereld, dat de mensen er een hogere levensverwachting hebben dan in andere welvarende landen als Nederland of Duitsland. Toch overvalt me de vraag: hoe valt dit positieve levensgevoel te rijmen met de vele conflicten in de regio?