Rutte ll zit fundamenteel fout

In elkaar geflanst regeerakkoord: Alles op zijn kop We weten nu van Halbe Zijlstra dat het kabinet-Rutte niet met een gemeenschappelijke visie gaat komen. De fractievoorzitter van de VVD zegt vandaag in een interview in Trouw dat daarvoor de verschillen met de PvdA te groot zijn. 'We gaan nu aan de slag vanuit een verschillend vertrekpunt op terreinen waarvan al jaren wordt geroepen dat de politiek nu eindelijk eens moet optreden.' Je wrijft je ogen uit als je zoiets leest. Zijn de maatschappijopvattingen tussen VVD en PvdA echt zo fundamenteel verschillend als Zijlstra beweert? Als dat zo was, konden zij beter helemaal niet aan hun samenwerking beginnen. Maar het is helemaal niet waar. Hoewel het weinig zegt, zal een meerderheid van de Nederlanders zichzelf waarschijnlijk als 'sociaal-liberaal' omschrijven. Het valt ook helemaal niet in te zien waarom kiezers op de VVD en de PvdA geen gezamenlijk belang zouden kunnen hebben bij een solide verzorgingsstaat. Sterker, als de oproer bij de achterban van de VVD over de inkomensafhankelijke zorgpremies iets heeft laten zien, dan is het dat. Vroeger maakten ze zich aan de linkerkant druk om koopkrachtplaatjes. Nu ook aan de rechterkant. Daar is niets fundamenteel verschillends aan. Dat het kabinet geen gemeenschappelijke visie nodig acht, wil niet zeggen dat er tussen de heren die het kabinetsakkoord in elkaar hebben gezet niets gemeenschappelijks is. Anders kan niet worden verklaard waarom de onderhandelaars van VVD en PvdA er zo snel uit kwamen. Wat de heren bindt is een hang naar daadkracht en een afkeer van heilige huisjes. Nogmaals die woorden van Zijlstra: 'We gaan nu aan de slag vanuit een verschillend vertrekpunt op terreinen waarvan al jaren wordt geroepen dat de politiek nu eindelijk eens moet optreden.' Wie dat roepen, wat er over geroepen wordt, en hoe je dan vervolgens zonder gemeenschappelijke visie aan de slag gaat, maakt voor deze pragmatici blijkbaar niet uit. Hoewel pragmatici? Zijlstra heeft het over 'fundamenteel verschillende maatschappijvisies', en dat klinkt verre van pragmatisch. Erger, daaruit spreekt een rechtlijnigheid die niet valt te rijmen met de door Mark Rutte, Stef Blok, Wouter Bos en Diederik Samsom beleden afkeer van heilige huisjes. Maar deze mannen willen wel graag taboes doorbreken en geloven heilig in de abstracte rekenmodellen van het CPB. Die heilige huisjes waren er natuurlijk niet voor niks. Wie een huis wil kopen, een hypotheek wil afsluiten, zijn oude dag wil regelen, en zijn arbeidscarrière wil plannen, allemaal eisen voor een solide burgerlijk bestaan, moet erop kunnen vertrouwen dat de overheid niet tussentijds de regels verandert. Maar dit kabinet wil alles tegelijk wat betreft pensioenen, hypotheken, zorgpremies, huizenmarkt en arbeidsmarkt. Niet alleen het binnenland moet op de schop (het idee is eeuwenoude provincies te fuseren omwille van 'schaalvoordelen'), maar ook het buitenland gaat helemaal anders worden. Europa, defensie, ontwikkelingssamenwerking, niks blijft zoals het was. Er wordt dus van alles overhoop gehaald. Maar de heren onderhandelaars hadden niet het idee dat dit voor grote onrust in de samenleving zou kunnen zorgen. Erger, dat idee hebben zij nog steeds niet, want zij zijn ervan overtuigd dat alle inmiddels gewekte misverstanden wel door 'betere communicatie' uit de weg kunnen worden geholpen. Lieden die zo denken, en intussen via een inderhaast in elkaar geflanst regeerakkoord alles op z'n kop gaan zetten, en van de burger ook nog eens grote inkomensoffers vragen, weten niet waarmee ze bezig zijn. Zij denken door aan wat knoppen te draaien (het is letterlijk zo gezegd) voor nieuwe zekerheid te zorgen en Nederland tot rust te brengen. Maar als burgers ergens nerveus van worden, dan is het van politici die zomaar wat doen. Als er nu aan de knoppen wordt gedraaid, kan dat straks weer. Uiteindelijk weet niemand meer waaraan hij toe is en gaat het land naar de knoppen. Het leek een interessant idee, dat elkaar wat gunnen. Maar met een regering die als los zand aan elkaar hangt, is het een onzalig idee. Het kabinet-Rutte II beleeft geen valse start, maar maakt de verkeerde analyses en zit fundamenteel fout. VVD en PvdA kunnen beter de tijd nemen en helemaal opnieuw beginnen om gezamenlijk alsnog met een goed doordacht herstelplan te komen.