Zorreguieta, het WK van Argentinië en Afghanistan

Jorge Zorreguieta komt dus niet naar de inhuldiging van koning Willem Alexander en koningin Máxima. Dat is een heel verstandig besluit – van het koninklijk huis dan wel van het kabinet-Rutte II. Het is in lijn met het besluit van het kabinet-Kok in 2002 om Zorreguieta niet aanwezig te laten zijn bij het huwelijk van zijn dochter met de kroonprins. Zorreguieta was staatssecretaris en later minister van landbouw tijdens de militaire dictatuur die in Argentinië aan de macht was van 1976 tot 1983. Het waren de jaren van de ‘vuile oorlog’ tegen de subversie, de linkse en peronistische guerrillabewegingen die in die tijd in Argentinië actief waren. De meedogenloze onderdrukking begon trouwens al voordat de militairen de macht hadden gegrepen onder burgerpresident Isabel Perón. In enkele jaren tijd verdwenen ruim 9.000 tegenstanders van het regime. Ze werden gemarteld, vermoord en in een aantal gevallen gedrogeerd uit Fokkervliegtuigen van de Argentijnse luchtmacht in de oceaan gegooid. Zorreguieta heeft beweerd dat hij daar niet van af wist. Dat is klinkklare onzin. Ik was in die tijd correspondent in Argentinië en iedereen wist van de vuile oorlog, de slachtoffers, de verdwijningen en de terreur. De ontvoeringen vonden op klaarlichte dag plaats en vanaf eind 1977 demonstreerden de ‘dwaze moeders’, moeders wier zonen en dochters verdwenen waren, wekelijks met gevaar voor hun eigen veiligheid voor het presidentiële Rosada paleis in Buenos Aires. Dus kom niet aan met het verhaal dat je daar niet van op de hoogte was, Jorge. Iets anders is of Zorreguieta persoonlijk verantwoordelijk was voor verdwijningen van politieke tegenstanders of guerrilleros, zoals op het ogenblik opnieuw speelt in juridische procedures die zowel vanuit Nederland als in Argentinië tegen Zorreguieta zijn ingezet. Dat is twijfelachtig. Ten tijde van de dictatuur was er een totale scheiding tussen de militaire machthebbers die zich - vaak eigenmachtig – bezig hielden met de ‘vuile oorlog’, en de burgerbestuurders die een – finaal mislukte – poging deden om de Argentijnse economie te liberaliseren. Bij dat eerste was Zorreguieta niet betrokken, bij het tweede speelden hij en zijn politieke baas, de minister van economie José Martínez de Hoz, een sleutelrol. Zorreguieta is schuldig aan andere dingen. Ten eerste was hij secretaris-generaal van de Argentijnse landbouworganisatie, de Sociedad Rural. Deze machtige lobby van grootgrondbezitters was de ideologische wegbereider van het militaire regime in 1976 en de belangrijkste steunpilaar ervan in de jaren daarna. Het ‘proces van nationale reorganisatie’ zoals het eufemistisch heette, kwam uit de koker van de Sociedad Rural. Ten tweede speelde Zorreguieta als staatssecretaris van landbouw een doorslaggevende rol in het resultaat van het wereldkampioenschap voetballen dat in 1978 in Argentinië werd gehouden. Argentinië dreigde uitgeschakeld te worden en bereikte slechts door een monsteroverwinning op Peru (6-0) de finale. Peru, zo is naderhand vastgesteld, was omgekocht met een enorme graanlevering van Argentinië. Zonder die omkoping had Nederland niet de finale tegen Argentinië gespeeld en had Nederland niet verloren door het schot van Robbie Rensenbrink tegen de paal. Daar was Zorreguieta als landbouwminister voor verantwoordelijk. Het WK-voetballen was een prestigekwestie voor Argentinië, van economisch groter belang was een in Nederland nooit tot schandaal verheven activiteit van Zorreguieta in 1980. Dat jaar vond de inval van de Sovjet-Unie in Afghanistan plaats en de Amerikaanse president Jimmy Carter kondigde daarop een Amerikaanse graanboycot tegen de Sovjet-Unie af. De Argentijnen sprongen in het gat dat de Amerikanen lieten ontstaan. Zorreguieta reisde naar Moskou en sloot na maanden van onderhandelen een mega-deal voor Argentinië af. In vijf jaar zou Argentinië 4,5 miljoen ton graan – mais, sorghum en soja – en 130.000 ton vlees per jaar leveren. In 1980, middenin de dictatuur, nam de Sovjet-Unie 60 procent van de Argentijnse graanexport af. Deze deal leverde het land jaarlijks een miljard dollar extra aan inkomsten op. De Argentijnse communistische partij heeft het militaire regime dan ook nooit veroordeeld. Zorreguieta was de architect van het graanakkoord met de Sovjet-Unie en had daarmee het Amerikaanse embargo ontkracht. Het stelde de Sovjet-Unie in staat de oorlog in Afghanistan voort te zetten. De rest is geschiedenis. Het is een gewaagde gevolgtrekking, maar indirect is de Nederlandse militaire aanwezigheid in Uruzgan en in Kunduz het uitvloeisel van die schandalige deal die Zorreguieta met de Sovjet-Unie in 1980 gesloten heeft.