Breekt Schiermonnikoog doormidden? “Bij een flinke storm kan het in één keer gebeuren”

De situatie aan de oostkant van Schiermonnikoog is penibel. Er is een reële kans op een doorbraak die het eiland letterlijk in twee stukken splitst. Afgelopen weekend trotseerde een groep deskundigen, onder leiding van de stichting Verdronken Geschiedenis, deze kwetsbare plek tijdens een kleinschalige expeditie.

"Er moet op elf uur nog een boei liggen", roept Sven Etienne, een van de maatjes, terwijl hij met een fel schijnende lamp het donkere Wad afspeurt. Hij staat op het dek van de klipper Willem Jacob, midden in de nacht, op zoek naar de juiste route over het Lutjewad. Omrop Fryslân beschrijft het tafereel alsof het een scene uit een film betreft.

Met schipper Tsjerk Hesling Hoekstra aan het roer, begint de terugreis na een lange dag verkennen. Ze varen met een lager tij dan eerder op de dag, wat de spanning opvoert: zullen ze op tijd over het wantij komen om Lauwersoog te bereiken?

De geul aan de oostkant van het eiland snijdt steeds dieper in het land. "Er zit nog ongeveer 650 meter zand tussen de geul en de Noordzee", legt deskundige Koos de Vries uit. Of dit tot een definitieve doorbraak zal leiden, is onzeker. Toch is de trend onmiskenbaar: het eiland is kwetsbaarder dan ooit tevoren.

Arjen Kok van de stichting Verdronken Geschiedenis benadrukt het belang van hun onderzoek: “De stichting Verdronken Geschiedenis doet onderzoek naar de ontwikkeling van de Waddeneilanden. Vooral historisch, op basis van zeekaarten en van verhalen. Dat geeft ons inzicht in hoe die kustdynamiek is en het kan dan ook wat zeggen over hoe het in de toekomst zal zijn.”

Bij een groene geul, waar het water nog altijd stroomt, blijft de groep staan. Dit is volgens de experts de plek waar een doorbraak het meest waarschijnlijk is.

Maar wanneer die doorbraak precies zal gebeuren, blijft een vraagteken. “Het kan best nog wel tientallen jaren duren voordat het is doorgebroken. Aan de andere kant kan er ook zomaar een flinke storm zijn, waardoor een overstroming op het eiland komt en dat het dan wel in één keer doorbreekt”, zegt De Vries.

Mocht het eiland werkelijk in tweeën splijten, dan ontstaat er ook bestuurlijk een unieke situatie die volgens Arjen Kok ongetwijfeld tot de nodige discussies zal leiden. "Ja, dat weet ik wel zeker", zegt hij stellig.

“De afgelopen twintig jaar is Schiermonnikoog vijf kilometer Groningen 'ingetrokken'. Daar moest een provinciale grens voor worden gecorrigeerd. Het kan zomaar zijn dat door deze doorbraak Groningen in één keer al die grond weer terugkrijgt”, merkt Kok droogjes op.

En natuurlijk zal het nieuwe eiland een naam nodig hebben. Kok heeft al een suggestie: "Historische kaarten laten zien dat tussen de Rottums en Schiermonnikoog vroeger het eiland Bosch lag. Daar heeft Verdronken Geschiedenis ook allerlei onderzoek naar gedaan. Dus ik denk dat het een tweede Bosch gaat worden."