Kun je de PVV vergelijken met historische voorbeelden als NSB en NSDAP, vraagt dr Ton Zwaan van de Universiteit van Amsterdam zich af in NRC Handelsblad. Het antwoord luidt: jazeker. "Naar organisatie is de beweging overwegend autoritair, anti-democratisch en anti-liberaal. Het leiderschap is hiërarchisch gebonden aan één persoon rondom wie een zekere cultus van persoonsverheerlijking is ontstaan. Deze wijst naar willekeur op een anti-beweging, een tegenpartij, heeft een ‘eigen volk eerst’mentaliteit, is anti-intellectueel, grossiert in simplismen en vijandbeelden, neemt het niet zo nauw met de waarheid en denkt zwartwit in etnische termen van wij en zij. Het doel is niet zozeer om politiek-maatschappelijke problemen constructief op te lossen, maar vooral om op emotionele gronden allerlei vormen van onvrede en angst in de samenleving ten bate van eigen machtsvorming te mobiliseren. De politieke stijl van optreden is doorgaans provocerend, verbeten, slecht gemanierd, onverdraagzaam en humorloos. In weerwil van alle mooie woorden van de PVV-leiding over vrijheid, tolerantie, de Nederlandse cultuur, de vrijheid van meningsuiting, de joods-christelijke waarden en zo meer, vertoont de beweging vrijwel alle kenmerken van etnisch populisme. Een kleine greep uit de leuzen en vijandbeelden moet hier volstaan: de Nederlandse cultuur moet dominant zijn, men heeft een broertje dood aan cultuurrelativisme, de Koran moet verboden worden, geld terug uit Brussel, weg uit Uruzgan, een immigratiestop (voor Turken en Marokkanen), afschaffen van de tbs, zwaardere straffen, moslimkolonisten zijn hier gekomen om ons te onderwerpen, kunst-en cultuursubsidies afschaffen, geen geld voor ontwikkelingssamenwerking, meldplicht voor bijstandsgerechtigden, denaturaliseren en uitwijzen, lokaal stemrecht van niet-Nederlanders afschaffen, keihard optreden tegen Marokkaanse straatterroristen, de Antillen meteen het Koninkrijk uit. Is dit ratjetoe het program van een partij voor de vrijheid? Nee, dit is het anti-liberale programma van een partij voor verbieden, straffen en ontrechten, voor opsluiten, uitsluiten en buitensluiten."
Bron: NRC Handelsblad