Vraag naar verduurzaming van woningen daalt fors, banen in de sector onder druk

De verduurzamingssector in Nederland kampt dit jaar met een forse daling in de vraag naar zonnepanelen, warmtepompen en isolatiematerialen. Brancheorganisatie Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) waarschuwt dat dit niet alleen financiële gevolgen heeft voor bedrijven, maar ook kan leiden tot een groot verlies aan specialistisch personeel. Dit verlies kan de energietransitie en daarmee de Nederlandse klimaatdoelen ernstig vertragen.

Minder vraag, meer zorgen

Een enquête onder NVDE-leden laat een zorgwekkend beeld zien: zo’n 10% van de ondervraagde bedrijven verwacht binnen een jaar failliet te gaan. Maar liefst 40% voorziet volgend jaar personeel te moeten ontslaan, en 30% denkt minder zzp’ers in te huren of tijdelijke contracten niet te verlengen.

De teruglopende vraag raakt de sector hard. Bij Groenpand, een bedrijf dat woningen en kantoren verduurzaamt, is het personeelsbestand gehalveerd. “We hadden vorig jaar nog zestig medewerkers, nu zijn het er dertig,” vertelt directeur Joren Harmanny. “Het aantal aanvragen is gehalveerd, en daardoor hebben we nu stilstaande busjes en lege werkplekken.”

Het grootste probleem is dat vertrekkend personeel vaak niet meer terugkomt. “Wie de sector verlaat en elders betere arbeidsvoorwaarden vindt, is moeilijk te overtuigen om terug te keren,” zegt arbeidsmarktexpert Ton Wilthagen. En dat terwijl de energietransitie juist extra handjes nodig heeft.

Waarom daalt de vraag?

De oorzaken van de terugval verschillen per branche.

• De afschaffing van de salderingsregeling vanaf 2027 en onzekerheid over de terugleververgoeding ontmoedigen consumenten. Het aantal geplaatste zonnepanelen is in de eerste drie kwartalen van 2024 met 50% gedaald ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.
• Hier speelt de onduidelijkheid over normering en subsidie een rol. De verlaging van de gasbelasting maakt cv-ketels aantrekkelijker, terwijl subsidies op (hybride) warmtepompen worden teruggeschroefd. Dit maakt de investering minder aantrekkelijk, ondanks de relatief korte terugverdientijd van een warmtepomp. Bij een gemiddeld gasverbruik van 1.500 m³ ligt deze rond de 7 tot 10 jaar.
• Bij isolatie speelt een onverwachte factor: vleermuizen. Sinds een uitspraak van de Raad van State moeten bedrijven eerst onderzoeken of er vleermuizen in spouwmuren zitten voordat ze deze mogen isoleren. Traditionele inspecties duren lang en verhogen de kosten aanzienlijk.

Gevolgen voor klimaatdoelen

Het effect van deze ontwikkelingen reikt verder dan de bedrijven zelf. Het verlies van vakmensen en kennis bemoeilijkt de energietransitie, terwijl het al onzeker is of Nederland zijn klimaatdoelen voor 2030 haalt. Recent werd de kans daarop geschat op minder dan 5%.

NVDE-voorzitter Olof van der Gaag benadrukt dat de sector kampt met de gevolgen van zigzagbeleid vanuit de overheid. “De instabiliteit schrikt niet alleen consumenten af, maar zorgt ook voor negatieve ervaringen bij medewerkers. Dat schaadt het imago van de sector,” stelt hij. Vooral jongeren, die meer waarde hechten aan zingeving in hun werk, worden hierdoor ontmoedigd.

Wat moet er gebeuren?

De NVDE doet verschillende voorstellen om de sector te ondersteunen:

1. In plaats van de algemene verlaging van de energiebelasting (goed voor 1,8 miljard euro tot 2030) stelt de NVDE voor dit geld te gebruiken om kwetsbare huishoudens te helpen met isolatie. Dit zou gemiddeld 15.000 euro per woning opleveren.
2. Maatregelen om het eigen verbruik van opgewekte zonne-energie aantrekkelijker te maken, zoals betere opslagopties, zouden de vraag naar zonnepanelen kunnen stimuleren.
3. Een landelijk invoering van DNA-tests om vleermuizen in spouwmuren te detecteren, zou het isolatieproces versnellen en goedkoper maken.
4. Consumenten en bedrijven moeten kunnen rekenen op stabiele subsidies en regelingen, zodat ze investeringen in verduurzaming durven aan te gaan.

Ondanks de terugval in de vraag blijft verduurzaming een belangrijk onderwerp. Met een duidelijke aanpak, stabiel beleid en gerichte investeringen kan de sector niet alleen overleven, maar ook een belangrijke rol spelen in de strijd tegen klimaatverandering.