Hoe China, Rusland en Iran steeds nauwere banden smeden

Vladimir Putin, de Russische president, en Ebrahim Raisi, zijn Iraanse tegenhanger, hebben een paar dingen gemeen. Beiden behoren tot een kleine groep leiders die persoonlijk doelwit zijn van Amerikaanse sancties. Ook al reist geen van beide veel, beiden zijn de afgelopen jaren naar China geweest. En beiden lijken steeds meer dol op elkaar. In december ontmoetten ze elkaar in het Kremlin om de oorlog in Gaza te bespreken. Op 18 maart feliciteerde de heer Raisi de heer Poetin met zijn "beslissende" verkiezingsoverwinning.

Voor een groot deel van de geschiedenis waren Rusland, Iran en China minder dik met elkaar, schrijft The Economist. Ze waren concurrenten en voerden oorlog. De laatste tijd hebben de acties van Amerika de dynamiek echter veranderd. In 2020 legde de VS Iran nog strengere sancties op. In januari van dit jaar werden meer straffen aangekondigd om Iran te straffen voor het steunen van Hamas en de Houthi-rebellen in Jemen.

Rusland valt sinds 2022 onder zware westerse sancties, nadat het Oekraïne was binnengevallen, en die werden onlangs aangescherpt. Ondertussen wordt China geconfronteerd met eigen beperkingen, die veel strenger zouden kunnen worden als Donald Trump in november tot president wordt gekozen. Verenigd door een gemeenschappelijke vijand, belooft het trio nu een gemeenschappelijk buitenlands beleid te bevorderen: steun voor een multipolaire wereld die niet langer door Amerika wordt gedomineerd. Allen zien sterkere economische banden als de basis voor hun nieuwe alliantie.

Economisch gezien hebben China, Rusland en Iran hun relaties versterkt door significante overeenkomsten en handelsbetrekkingen. China heeft een "no limits" partnerschap met Rusland beloofd en in 2021 een 25-jarige strategische overeenkomst met Iran ondertekend ter waarde van $ 400 miljard.

Op militair vlak hebben Iran, Rusland en China gezamenlijke marineoefeningen uitgevoerd in de Golf van Oman, wat hun streven naar versterkte maritieme samenwerking en het waarborgen van regionale vrede en stabiliteit benadrukt. Deze oefeningen dienen als een demonstratie van hun vermogen om samen te werken en een gezamenlijk front te vormen in strategisch belangrijke waterwegen tegen de VS en de EU.

Politiek gezien werken de drie landen samen binnen multilaterale fora zoals de Shanghai Cooperation Organisation (SCO) en de BRICS, waarbij Iran recentelijk lid is geworden van de SCO. Deze platforms bieden hen de mogelijkheid om hun invloed uit te breiden en een tegenwicht te bieden aan Westerse allianties.

Ondanks hun samenwerking, zijn er ook uitdagingen binnen de alliantie. De economieën van Rusland en Iran zijn bijvoorbeeld te vergelijkbaar om natuurlijke handelspartners te zijn, wat leidt tot concurrentie, vooral op het gebied van energie-export naar China. Bovendien zijn er grenzen aan hoe ver China bereid is te gaan in zijn steun aan Rusland en Iran, gezien zijn eigen economische belangen en relaties met het Westen.