Stikstofcrisis op scherp door Greenpeace-rechtszaak: ‘We zijn er nog lang niet’

Het kabinet-Schoof kan nog maar net ademhalen na al het gesteggel over de zogenaamde asielcrisis, of een nieuwe storm steekt alweer op: de stikstofcrisis. Landbouwminister Femke Wiersma (BBB) heeft de schone taak om dit heikele dossier tot een goed einde te brengen, en daarbij wordt ze onder grote druk gezet door Greenpeace.

De situatie wordt op de spits gedreven door een rechtszaak tegen de staat die is aangespannen door Greenpeace. “Greenpeace wil via de rechter afdwingen dat Nederland nu echt beter voor de natuur gaat zorgen”, legt politiek verslaggever Lydia van Rooijen uit op BNR.

Mocht Greenpeace winnen, dan moet Nederland in hoog tempo maatregelen treffen om de stikstofuitstoot terug te dringen. “In de wet is vastgelegd dat bepaalde doelen gehaald moeten worden”, stelt Van Rooijen. “Het eerste tussendoel is in 2025.” Dat betekent dat tegen het eind van dat jaar de uitstoot significant moet zijn afgenomen. Lukt het Greenpeace om de zaak te winnen, dan moet het kabinet pijlsnel werkbare, meetbare maatregelen bedenken om de uitstoot omlaag te brengen.

Greenpeace vraagt de rechter in ieder geval te verklaren dat de staat “onrechtmatig handelt” vanwege schending van de Europese Habitatrichtlijn. Hoogleraar omgevingsrecht Chris Backes van de Universiteit Utrecht ziet “een grote kans” van slagen voor de milieuorganisatie.

Greenpeace gaat echter nog verder, en wil het kabinet verplichten om andere “bewezen effectieve maatregelen” door te voeren. Maar volgens Backes is dat makkelijker gezegd dan gedaan. “Dat is moeilijk. Die maatregelen moeten namelijk politiek worden gewogen.”

De eerste winst voor Greenpeace kan komen door het simpele feit dat Nederland zich aan Europese regels moet houden. En ook de Nederlandse wet heeft doelen gesteld die gehaald moeten worden. “Als duidelijk is dat die niet worden gehaald met de bestaande maatregelen, dan moet je meer maatregelen nemen”, aldus Backes. Welke maatregelen dat zijn, dat moet de politiek bepalen.

Zelfs als Greenpeace de zaak verliest, zit minister Wiersma in een lastig parket. “Als de eis wordt afgewezen, dan heb je nog de Europese Commissie die meekijkt of Nederland wel de doelen gaat halen.” En zelfs zonder die extra druk kan Wiersma rekenen op serieuze problemen, omdat de reductiedoelen waarschijnlijk niet worden bereikt. “Er zijn dan concrete procedures die kunnen volgen, zoals het intrekken van vergunningen van veehouderijen”, waarschuwt Backes.

Binnen de politiek is de nervositeit groot, zowel bij de coalitie als de oppositie. “We weten dat de financiële risico’s echt heel groot zijn. Uit eerdere stukken bleek dat het 10 tot 15 miljard euro kan kosten”, zegt Van Rooijen.

Ondanks het feit dat de stikstofkwestie al jaren smeult, ziet Van Rooijen dat er “nog niet heel veel gebeurd” is. “Zeker dit kabinet heeft nog niet heel veel gedaan. Wat er nu wel aan stikstofreductie wordt geboekt, komt allemaal door het oude beleid”, legt ze uit. De stoppersregeling, waarbij boeren vrijwillig konden stoppen, is daar een voorbeeld van. “Recente cijfers tonen aan dat ongeveer 10 procent van de totale benodigde stikstofreductie daarvandaan komt. We zijn er nog lang niet.”

Sommigen zien een andere oplossing: het aanpassen van de regels. “Een partij als de BBB pleit ervoor om alle cijfermatige doelen uit de wet te halen. Dan wordt het minder toetsbaar en moet je aantonen dat de natuur erop achteruit is gegaan”, zegt Backes. Maar die strategie biedt weinig soelaas, benadrukt hij. “Uit rapporten blijkt dat het aan te tonen is dat de natuur achteruitgaat. Dus het heeft weinig zin om die wet te veranderen op dit punt.”

Bron: BNR