Deloitte-onderzoek naar mondkapjesdeal Van Lienden openbaar

Het langverwachte onderzoek naar de mondkapjesdeal tussen de overheid en het bedrijf van Sywert van Lienden wordt openbaar. Verantwoordelijk minister Conny Helder (Medische Zorg) kreeg het document woensdag op haar bureau en zei van plan te zijn het nog voor het weekend naar de Kamer te sturen. Het onderzoek moet uitwijzen hoe de grote order tot stand is gekomen.

Onderzoekers van Deloitte hebben zich verdiept in de overeenkomst die is gesloten tussen de Relief Goods Alliance (RGA), waar Van Lienden medeaandeelhouder van was, en het Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH) van de overheid. Het was een van de grootste deals in zijn soort, maar kwam op een ongebruikelijke manier tot stand. Veel details kwamen al naar buiten via onder meer onderzoeken van Follow the Money en de Volkskrant en meerdere debatten in de Tweede Kamer. Er loopt zelfs een strafrechtelijk onderzoek naar de werkwijze van de drie oprichters van de RGA, onder wie Van Lienden.

Het Deloitte-onderzoek is niet gericht op het aanwijzen van schuldigen, benadrukten de onderzoekers tijdens een technische briefing in het parlement in april. Het bedrijf is gevraagd om een "onpartijdig feitenonderzoek" naar de inkoop van persoonlijke beschermingsmiddelen door de overheid.

Een van de grote vragen rond de manier waarop Van Lienden zaken deed met de overheid is of duidelijk was dat hij een commercieel oogmerk had. In de media benadrukte hij namelijk "om niet" te werken, terwijl hij en zijn zakenpartners er bruto 28,5 miljoen euro aan overhielden. Van Lienden zelf zegt dat de overheid hem ertoe dwong om zijn plan om als goed doel te opereren los te laten.

Een ander belangrijk punt voor de Tweede Kamer is de politieke invloed die Van Lienden had. De opiniemaker was een bekende CDA'er, en gebruikte zijn ingangen bij die partij en zijn mediabekendheid om onder anderen de toenmalige zorgminister en partijgenoot Hugo de Jonge erbij te betrekken. De Jonge ontkent dat hij een bepalende rol heeft gespeeld in de deal.

Deloitte keek niet alleen naar de deal met RGA, maar ook naar de andere aankopen van persoonlijke beschermingsmiddelen die tijdens de coronacrisis zijn gedaan. De deelonderzoeken gaan over andere deals met een waarde van meer dan 100 miljoen euro en deals met een waarde van minder dan 100 miljoen. Publicatie van de bevindingen is meerdere keren met maanden uitgesteld, onder meer omdat de opdracht enorm groot bleek te zijn.