Er zijn geen verschillende mensenrassen: het is slechts een handig bedenksel van blanken

Biologen, antropologen en genetici zijn het overwegend eens: er bestaat geen biologisch onderscheid tussen mensenrassen. Onze rassenindeling is een sociaal-cultureel verschijnsel. Daarover schrijft Vlaams opinieblad Knack een sterk stuk.

Vorig jaar riepen onderzoekers in vakblad Science op om het rassenconcept uit genetisch onderzoek te bannen. "Historische rassencategorieën die nu als natuurlijk beschouwd worden, en die overgoten raakten met noties van superioriteit en inferioriteit, hebben geen plaats in de biologie," schreven ze. Uit een artikel in American Journal of Physical Anthropology bleek dat bijna 90 procent van de meer dan 3000 ondervraagde antropologen eveneens een onderverdeling van de mensheid in ‘biologische rassen’ verwierp.

Genetisch onderscheid Om een genetisch onderscheid in ras tot stand te brengen, had de mensheid lange tijd in geografisch geïsoleerde groepen moeten leven. Dat was nooit het geval. We waren altijd een migrerende soort, die ooit zelfs kruiste met andere mensensoorten, zoals de neanderthaler. Genoomonderzoek wijst uit dat 17 procent van de mensen die vandaag leven, genen van meer dan één continent dragen. Een kwart van de genen van hedendaagse zwarte Amerikanen heeft een Europese oorsprong. Over het algemeen is er amper 2 tot 8 procent variatie tussen de genen van grote groepen mensen die op verschillende continenten wonen. Dat is veel te weinig om een fundamenteel onderscheid tussen rassen te verantwoorden.

Leefomgeving Waar komen de verschillen tussen mensen dan vandaan? Het is enkel en alleen de leefomgeving. Als zwarten in Amerika vaker een te hoge bloeddruk hebben dan blanken, komt dat door de dikwijls stressvolle omstandigheden waarin ze moeten leven. En halen ze minder hoge IQ-scores dan komt dat doordat zwarten minder kansen krijgen en doordat IQ-tests meestal door en voor blanken ontwikkeld zijn.

Huidskleur Vooral huidskleur associëren we met verschillende rassen, maar er is geen duidelijker voorbeeld van een verschil dat door de omgeving is ontstaan. De kleur van de huid past zich simpelweg aan aan de hoeveelheid zonlicht. Zowel in Europa als in Afrika hebben mensen in noordelijkere regio’s een lichtere huidskleur dan in zuidelijkere regio’s. Verhuis een groep Europeanen zonder zonnebrandcrème naar de evenaar en binnen afzienbare tijd zullen ze een zwarte huid hebben. Ze zijn dan uiteraard niet ineens genetisch een ander ras geworden.

Slaven Maar het onderscheid in rassen is niet voor niets bedacht door de wetenschap. Het kwam ons uitermate goed uit. Er werden vreselijke praktijken mee verantwoord, zoals het kolonialisme of volkenmoorden, met de Holocaust als extreem voorbeeld. ‘Minderwaardige rassen’ werden als slaven ingezet ter meerdere eer en glorie van ‘superieure rassen’, en mochten worden uitgeroeid om de superieuren te beschermen. Dat kon gemakkelijker als belangrijke wetenschappers hun fiat gaven. Geen enkele wetenschappelijke discipline is zo misbruikt als de biologie om sociale en culturele agenda’s te verantwoorden, en om politieke en economische doelstellingen te bereiken.

Bron(nen): Knack