Gevolgen coronacrisis: "Het wordt niet meer zo losjes en tolerant"

De coronacrisis gaat vermoedelijk maatschappelijk gezien grotere gevolgen hebben dan we nu kunnen bedenken. Volgens experts maakt de samenleving een ruk naar rechts. "Mensen gaan vaker conservatief stemmen."

Minder losjes"Het wordt zeker de eerste jaren niet meer zo losjes en tolerant als het hier was voor de crisis", zegt evolutionair psycholoog Mark van Vugt van de Vrije Universiteit in Amsterdam in de Volkskrant. "Inwoners van gebieden waar de laatste eeuwen veel dodelijke infectieziekten voorkwamen, hanteren strakkere sociale normen, zijn gemiddeld introverter en seksueel geremder, staan minder open voor nieuwe ervaringen en zijn minder tolerant ten aanzien van afwijkend gedrag en mensen die er anders uitzien."

Dat is nu al te zien. "Kijk naar het gemak waarmee wij accepteren dat de overheid overnight beslist om universiteiten op slot te doen, reizen naar bepaalde landen te verbieden en fundamenteel ingrijpt in onze manier van leven. Dat zijn maatregelen die wij associëren met dictaturen, maar die we nu toch accepteren."

Autoritaire leidersDeze crisis zal politici als Trump en Baudet in de kaart spelen. "Er komt een herwaardering van de globalisering en de internationalisering waarbij we de neiging zullen hebben ons verder af te sluiten voor anderen. Ons onderzoek laat zien dat inwoners van landen die veel te maken hebben met infectieziekten een voorkeur hebben voor autoritaire leiders, zelfs ook op de werkvloer, en vaker conservatief stemmen."

Meer psychische aandoeningenPsychologisch onderzoeker Bertus Jeronimus van de Rijksuniversiteit Groningen is het met zijn vakgenoot eens. "In samenlevingen waar veel gevaarlijke infectieziekten heersen - of recentelijk geheerst hebben - staan mensen minder open voor nieuwe ervaringen. Zijn mensen minder extravert. Dat is ook logisch: mensen willen zichzelf beschermen. We hebben niet alleen een fysiek maar ook een psychologisch immuunsysteem."

Ook verwacht Jeronimus negatieve effecten op de volksgezondheid. "In tijden van rampen zie je altijd gezondheidseffecten. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO rapporteerde in de maanden en jaren na Tsjernobyl in het Westen een toename van mentale aandoeningen, maar ook van somatische problemen: van hoofd- en rugpijn tot en met kanker."

Nationalistischer Filosoof Jan Sleutels verwacht net als de andere experts dat 'we hier nationalistischer uitkomen'. "Alle maatregelen die landen nemen zijn sterk gericht op de eigen bevolking. Landen komen weer sterker op zichzelf te staan. Overheden repatriëren hun burgers. Dat voelt als een nieuwe vorm van tribalisme."