Het gaat niet langer om links of rechts: dit is de nieuwe kloof

De traditionele tegenstellingen tussen links en rechts vervagen, schrijft de . Denk aan de zwevende kiezer die twijfelt tussen D66 en GroenLinks of tussen SP en PVV. "De grote kloof ligt tussen mensen die verandering omarmen versus mensen die het graag bij het oude laten." Mark Bovens, hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Utrecht, onderscheidt in het politieke landschap een ‘globaliseringsscheidslijn’. Het electoraat is grofweg te verdelen in nationalisten en kosmopolieten. "De scheidslijn is sociaal-cultureel van aard", zegt hij. "De vraag is: wat voor land moet Nederland zijn? Dan heb je het over wel of geen open grenzen, multiculturalisme en Zwarte Piet." Als het gaat om globalisering en nationale identiteit staan de partijen lijnrecht tegenover elkaar. Bovens: "Waar het vroeger ondenkbaar zou zijn dat Wiegel en Den Uyl in één kabinet zouden zitten, is het nu ondenkbaar dat Wilders en Pechtold samen regeren." De hoogleraar ziet het als een van de redenen waarom de PvdA zoveel verloor. PvdA-kiezers zijn het grotendeels eens over economische standpunten, maar op culturele thema's verschillen ze sterk. Een significant deel van de oude achterban van de PvdA is links én nationalistisch. "Het gaat om, zeg, twintig tot dertig procent van de kiezers", stelt Bovens. "En toch zijn ze lang genegeerd." Grofweg valt er een onderscheid te maken tussen mensen die waarde hechten aan orde en stabiliteit enerzijds en mensen die streven naar openheid en innovatie anderzijds. Dit is subtiel anders dan het verschil tussen progressief en conservatief. Wie hecht aan orde kan dat willen bereiken met radicale oplossingen, zoals het sluiten van grenzen. Het verschil wordt in de sociale wetenschappen vaak onderzocht door te vragen naar de opvoeding van kinderen. Zo vroeg Eric Kaufmann, hoogleraar politicologie aan Birkbeck College in Londen: wat is er belangrijker bij kinderen, gehoorzaam of attent zijn? Hij deed er onderzoek naar in Amerika en Groot-Brittannië. De uitkomsten waren in beide gevallen hetzelfde: wie hecht aan orde en gehoorzaamheid, stemt Trump of Brexit. Het gaat, licht Kaufmann toe, om een verschil tussen mensen met een voorkeur voor orde en mensen met een voorkeur voor openheid. "De grote kloof ligt tussen mensen die verandering omarmen versus mensen die het graag bij het oude laten. Sommige mensen zoeken nieuwigheid en innovatie, terwijl anderen meer belang hechten aan veiligheid en gewoonte." De vraag is, zo besluit de Groene Amsterdammer: Hoe kunnen we orde en geborgenheid organiseren in een diverse en dynamische maatschappij? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat iedereen zichzelf kan terugvinden in een veranderende, steeds meer verbonden wereld?

Bron(nen): De Groene Amsterdammer (€)