Hoogleraar sociologie: "Waarom moeten mensen zich thuis voelen in ons land? We zijn geen familie"

In het verkiezingsprogramma van de VVD staat 361 keer dat iets (typisch) Nederlands is, turfde hoogleraar sociologie aan de UvA, Jan Willem Duyvendak. Maar de VVD is niet de enige die geobsedeerd lijkt door de vraag wie zich een echte Nederlander mag noemen. "Bijna alle partijen doen dat," zegt de integratie-expert in . Dat vindt hij zorgwekkend. "Dat er bij Nederlandse verkiezingen aandacht is voor Nederland, spreekt voor zich. Maar als het een obsessie wordt, in de zin van 'het is alleen maar goed als het Nederlands is', dan heeft dat uitsluitende effecten. Vinden we vrouwen- en homorechten belangrijk omdat het mensenrechten zijn? Nee, zegt de VVD, we vinden het belangrijk om dat het Nederlandse waarden zijn. Terwijl Nederland historisch gezien, ook als het om homo- en vrouwenrechten gaat, een tamelijk bekrompen en conservatief land is geweest. Dat maakt het ook wat potsierlijk." Waar komt dat nationalisme vandaan? "Zo'n verhaal over de noodzaak van het delen van waarden ontstaat meestal als een volk diep verdeeld is," reageert Duyvendak in de krant. "Of wanneer je denkt dat minderheden het land overnemen. Maar wie, afgezien van Wilders, denkt dat serieus? Wie denkt nou echt dat Nederland islamiseert? Het is andersom: moslims vernederlandsen. Er is geen enkel punt te noemen waarbij de mainstream iets toegeeft. Behalve bij Zwarte Piet. Het lijkt erop dat alle kwesties in de politiek aan 'het typische Nederlandse' worden gekoppeld. Het is een magneet. Een fuik. En als je er eenmaal in zwemt, word je gedwongen alles zo te zien." De hoogleraar stelt dat we het 'samenleven dreigen te verleren'. "En dat is ook mijn kritiek op het Sociaal en Cultureel Planbureau, dat voortdurend aan mensen vraagt: 'Voel je je thuis in Nederland?' Dat is de verkeerde vraag. Want het suggereert alsof een land een familie is waarbij je hetzelfde moet zijn, dezelfde kleren moet hebben en op dezelfde manier iemand moet begroeten. En als mensen dan niet op je lijken, word je nukkig en wrokkig en voel je alles als een aanslag op jezelf en op jouw manier van leven. Dat is logisch als het gaat om je eigen familie, je eigen gezin, maar in hoeverre kun je eisen dat je je thuis voelt in je buurt of in een land? Je thuis voelen is een hele selectieve, uitsluitende emotie." Hij maakt zich zorgen over het feit dat bevolkingsgroepen tegenover elkaar komen te staan. "We nemen te gemakkelijk aan dat de vreedzame manier van samenleven die we nu hebben wel zal blijven bestaan. Uit Wilders' generaliserende opmerkingen over Marokkanen blijkt dat hij geen individuen meer ziet. Historisch gesproken is er veel geweld geweest tussen religies; Nederland had ook het lot van Noord-Ierland kunnen treffen. De elite die het debat voert, moet zich goed realiseren dat als zij kiest voor confrontatie tussen groepen, dat direct leidt tot geweld in de samenleving. Kijk naar de aanslagen op moskeeën."

Bron(nen): De Volkskrant