Lokalen groeien en worden opnieuw verreweg de grootste

Lokale partijen lijken weer veruit de grootste te worden bij de gemeenteraadsverkiezingen. Na het tellen van ruim twee derde van de stemmen komen de lokalen uit op 38,6 procent van de stemmen, blijkt uit voorlopige uitslagen van de Verkiezingsdienst van het ANP.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 waren de lokalen ook al de grote winnaars. Toen kwamen ze uit op 32,3 procent. In ongeveer driekwart van de gemeenten regeerde de afgelopen tijd een partij die niet op landelijk niveau meedoet. Al bijna twee decennia groeit het percentage stemmers op lokale partijen. Ook in grote steden als Rotterdam en Den Haag won een lokale partij.

Bij de landelijke partijen zal de VVD waarschijnlijk weer de grootste worden. Maar de partij verliest wel. De partij van Mark Rutte komt in deze tussenstand uit op 11,5 procent van de stemmen. In 2018 kreeg ze nog meer dan 13 procent van de kiezers achter zich.

Zoals verwacht verliest het CDA, maar veel minder dan vooraf verwacht. Partijleider Wopke Hoekstra zei in een eerste reactie dat de exitpolls "beter dan verwacht" waren. Zijn partij gaat in deze tussenstand van ruim 13 procent van de stemmen vier jaar geleden naar 12,1 procent.

Ook is er verlies voor de SP. De partij had te maken met een interne ruzie met de jongerenbeweging. In Oss, de bakermat van de partij, is ze niet meer de grootste. De Lokale partij Voor de Gemeenschap kwam hier als grootste uit de bus. SP-partijleider Lilian Marijnissen zei zich zorgen te maken over de lage opkomst.

De meeste landelijke partijen blijven stabiel. Ze zullen uitkomen op een heel kleine winst of een heel klein verlies lijden. Het gaat dan om D66, PvdA, GroenLinks en DENK. De PvdA stevent af om de grootste in Amsterdam te worden. Ook de ChristenUnie blijft vrijwel hetzelfde. De SGP staat op beperkte winst.

Extreem rechts doet het niet bijzonder goed. De PVV staat op verlies. Forum voor Democratie doet voor het eerst mee en sleept enkele tientallen zetels binnen.

In totaal zijn bij deze verkiezingen ruim 8200 raadszetels te verdelen over 333 gemeenten.