Psychiater: "Veel mensen ervaren gevoel van opluchting bij alle dingen die nu niet doorgaan"

Niet naar de sportschool, niet naar kantoor, geen gejakker met de kinderen van hockeyclub naar speelafspraak, kortom geen agenda die wekelijks moet worden afgewerkt, het is voor velen (voorlopig) helemaal niet zo'n straf.

In de coronastandProfessor Witte Hoogendijk, hoofd van de afdeling psychiatrie in het Erasmus MC, vertelt in de Volkskrant: "Wat ik veel om me heen hoor - en ook duidelijk bij mezelf bemerk - is dat mensen een enorm gevoel van opluchting ervaren bij alle dingen die nu worden afgezegd. Niet alleen op het werk, ook privé. Opeens besef je in wat voor tredmolen je normaal gesproken zit, als elke minuut van de dag wordt volgeplempt met van alles en nog wat."

Hoogendijk hoopt dat mensen na de coronacrisis de rust een beetje kunnen vasthouden. "Ik denk dat veel mensen de relatieve rust ook wel fijn vinden en hem daarom best een beetje bij zich kunnen houden - hoewel dat vermoedelijk net zo moeilijk is als het vasthouden van het vakantiegevoel. Maar je moet het wel proberen. Je ervaart nu dat het kan. Misschien zeggen we straks tegen elkaar: ik ga even in de coronastand."

Laagje vernisWat hem ook opvalt is de flexibiliteit. "Bij allerlei oplossingen worden nu een heleboel stappen overgeslagen. Je weet elkaar snel te vinden, de lijntjes zijn kort; je ziet opeens hoe nodeloos procedureel en bureaucratisch we in het normale leven zijn. Verder de solidariteit die je om je heen ziet, een prettig soort wij-gevoel. Dat mag ook wel even voortduren."

Hoe altruïstisch de mens echt is als het erop aankomt, betwijfelt hij. "Je ziet nu veel altruïsme, maar zodra schaarste om de hoek komt kijken, wordt alles anders. Nu al zie je een milde vorm van egoïstisch gedrag in de vorm van hamsteren. Als die schaarste toeneemt, wordt de mens snel het beest dat hij onder zijn vernisje van sociaal gewenst gedrag is. Je hoeft alleen maar naar de mondkapjesschaarste te kijken. [...] We zullen ons heus niet allemaal als beesten gaan gedragen, maar sommigen van ons wel, dat weten we uit het verleden - en de mens is in de afgelopen decennia natuurlijk niet wezenlijk veranderd."

Rationeel blijvenDe professor adviseert om rationeel te blijven. "Over het algemeen geldt dat hoe rationeler je bent, hoe beter het je afgaat." Even later zegt hij: "Ook je emoties kun je op die manier te lijf gaan. Concrete angst, bijvoorbeeld voor een hoester, is prima: die maakt dat je opzij stapt. Abstractere angst, bijvoorbeeld voor wat er in de toekomst zou kunnen gaan gebeuren, kun je relativeren." Het is volgens hem belangrijk om nuchter te blijven en elkaar niet de put in te praten.

Tot besluit zegt Hoogendijk: "Je raakt meer doordrongen van waar het in het leven eigenlijk om gaat. Ook dat is iets om vast te houden. Net als de effecten van deze periode op het klimaat: de lucht klaart op, in Venetië zwemmen weer vissen in het kanaal. In die zin is deze coronacrisis een wake-upcall. Dat is hét experiment of nature dat nu is gedaan. Kunnen we dingen veranderen? Ja dus."