"Door veel en lang in de zon zitten leef je langer"

Zonnenbaden wordt al minstens vier decennia beschouwd als een gevaar voor de gezondheid. Het grootste risico komt van ultraviolet (UV) licht, dat de zon uitstraalt naast zichtbare straling. Dit kan de kans op huidkanker verhogen - waarvan het aantal diagnoses toeneemt - en het kan ook leiden tot vroegtijdige veroudering en rimpels. Daarom moet je je huid op het heetst van de dag  beschermen met zonnecrème, vooral in de zomermaanden.

De risico's van UV zijn reëel, maar nieuw onderzoek suggereert dat het misschien tijd is om de voordelen in overweging te nemen. Volgens een onderzoek dat onlangs is gepubliceerd in Health and Place lijkt een verhoogde blootstelling aan UV-stralen de kans op overlijden aan hart- en vaatziekten en kanker aanzienlijk te verkleinen, schrijft The Economist. Het risico om te sterven aan melanoom huidkanker, de dodelijkste vorm van huidkanker, veranderde niet significant met blootstelling aan UV.

Voor hun analyse gebruikten de onderzoekers van de Universiteit van Edinburgh gegevens van meer dan 360.000 mensen in de UK Biobank, een database. Ze identificeerden twee cohorten met een grotere kans op een hoge UV-blootstelling: degenen die beweerden zonnebanken of -lampen te gebruiken en degenen die op zonnigere locaties woonden. Om te controleren of hun aannames over de blootstelling van de proefpersonen aan UV-straling correct waren, keken de wetenschappers ook naar vitamine D-niveaus in een subset van bloedmonsters. Aangezien vitamine D in de huid wordt aangemaakt in aanwezigheid van bepaalde vormen van UV-straling, is het een betrouwbare indicator van blootstelling aan de zon.

De onderzoekers onderzochten vervolgens de sterftecijfers van de proefpersonen en corrigeerden voor andere factoren, zoals leeftijd, geslacht, roken en sociaaleconomische status. Ze corrigeerden ook voor lichaamsbeweging, omdat sommige zonaanbidders misschien een gezonder buitenleven leiden.

Uit hun analyse bleek dat zonnebankgebruikers 23% minder kans hadden om te sterven aan hart- en vaatziekten en 14% minder kans hadden om te sterven aan kanker dan niet-gebruikers. Vergelijkbare trends hielden stand afhankelijk van waar mensen woonden. Iemand die bijvoorbeeld in Truro woont, in het zuiden van Groot-Brittannië, ervaart gemiddeld ongeveer 25% meer kortegolvige zonnestraling (een maat die UV, zichtbaar en wat infrarood licht omvat) per jaar dan iemand die in Glasgow of Edinburgh woont, die veel noordelijker liggen. Het team concludeerde dat dit zich vertaalde in een 19% lager risico om te sterven aan hart- en vaatziekten en een 12% lager risico om te sterven aan kanker.

Zonnebankgebruikers, met andere woorden, leefden gemiddeld 48 dagen langer dan niet-gebruikers gedurende de 15 jaar dat ze onderzocht werden. Het overeenkomstige cijfer voor degenen die op zonnigere plekken woonden was 26 dagen.

Volgens Richard Weller, die het onderzoek mede leidde, zijn de meeste adviezen over UV-blootstelling tot nu toe gericht op het voorkomen van huidkanker door melanoom. Maar, zegt hij, “Er sterven veel meer mensen aan andere vormen van kanker en ziekten. We moeten nadenken over hoe UV-straling hen kan helpen ziekten te voorkomen.”

Het exacte mechanisme waardoor UV-licht levens zou kunnen verlengen is onbekend. De auteurs van hun kant denken dat een deel van de verklaring kan liggen in het vermogen van vitamine D om het immuunsysteem te stimuleren en de gezondheid van de botten te verbeteren. Ze wijzen ook op stikstofmonoxide, een krachtige bloedvatverwijderaar die het risico op hart- en vaatziekten kan verminderen. Onderzoek gepubliceerd in het Journal of Investigative Dermatology in 2014 toonde aan dat stikstofmonoxide vrijkomt in huidcellen die gematigd zijn blootgesteld aan UV-straling, en zonlicht helpt het te verplaatsen naar de bloedsomloop waar het gezondheidsbevorderende effecten kan hebben. De onderzoekers hopen dat toekomstige studies de causale keten verder kunnen verduidelijken.

Het belangrijkste beperking van het onderzoek is misschien wel dat ze alleen deelnemers bestudeerden van overwegend blanke Europese afkomst, om er zeker van te zijn dat de reactie op UV consistent was. “We weten dat huidskleur de reactie van je lichaam op UV-licht beïnvloedt, maar we weten nog niet hoe,” zegt Dr. Weller. Omdat mensen met een donkere huidskleur het grootste risico lopen op een vitamine D-tekort, is meer onderzoek naar de invloed van UV-blootstelling op deze populatie nodig, zegt Frank de Gruijl, emeritus hoogleraar dermatologie aan het Leids Universitair Medisch Centrum. “We moeten in de biologie duiken.”

Het nieuwe onderzoek kan wetenschappers en gezondheidsdeskundigen aanzetten om dieper in te gaan op de voordelen van UV-blootstelling versus de risico's en, misschien in de toekomst, meer genuanceerd advies te geven over hoe verschillende groepen mensen het beste veilig in de zon kunnen blijven. Maar voor nu, daar zijn de experts het over eens, is de studie geen vrijbrief om te stoppen met het dragen van zonnecrème. ■

Meer onderzoek is nodig om de balans tussen de voordelen en risico's van UV-blootstelling beter te begrijpen, vooral voor verschillende bevolkingsgroepen.