De oorzaak van de aardbeving in Turkije en Syrië - en eigenlijk alle andere aardbevingen - ligt in het fenomeen van de plaattektoniek. Dat wil zeggen: de continentale drift van de aardschollen die samen de aardmantel vormen.
Op onderstaande kaart is te zien hoe meerdere schollen bij elkaar komen in Turkije, wat de kans op aardbevingen flink vergroot. En nog belangrijker: sommige aardplaten bewegen er convergerend. Met andere woorden: ze bewegen naar elkaar toe, wat de kans op aardbevingen groter maakt dan op plaatsen waar de platen van elkaar af bewegen.
Meer specifiek: op de Oost-Anatolische breuklijn bewegen de Afrikaanse plaat in het zuiden en de Euraziatische plaat in het noorden naar elkaar toe. De Afrikaanse plaat droeg 60 miljoen jaar geleden bij aan de vorming van de Alpen door naar het noorden te drijven.
Langs de randen van de Pacifische plaat loopt de zogenoemde Ring of Fire, die verantwoordelijk is voor veel van 's werelds vulkanische activiteit en waar ook convergerende platen langs bewegen. De zwaarste aardbevingen van de afgelopen tijd vonden allemaal in deze ring plaats, waarin zich ook de Marianentrog bevindt. Dit is met 11 kilometer de voor zover bekend diepste plek in de oceaan.