Hoogbegaafd zijn is niet alleen maar leuk

Hoogbegaafdheid wordt vaak geassocieerd met hoge intelligentie, snelle denkprocessen en uitzonderlijke prestaties. Veel mensen zien het als een gave, iets wat vanzelfsprekend positieve effecten heeft op het leven van de hoogbegaafde. De realiteit is vaak complexer, schrijft Scientas. Hoogbegaafd zijn brengt unieke uitdagingen en obstakels met zich mee die niet altijd zichtbaar zijn voor de buitenwereld.

Een van de grootste misverstanden over hoogbegaafdheid is dat hoogbegaafden geen extra hulp nodig hebben. Mensen gaan er vaak van uit dat iemand met een hoger IQ vanzelf succesvol is in elke situatie. Helaas is dit niet het geval. Het reguliere onderwijssysteem is bijvoorbeeld niet ontworpen om het maximale potentieel van hoogbegaafde leerlingen te benutten. Dit kan leiden tot onderpresteren, demotivatie en zelfs isolement.

Julia Pols, een tweedejaars studente social work aan de hogeschool Windesheim, is een treffend voorbeeld. Ondanks haar hoogbegaafdheid liep ze tegen aanzienlijke problemen aan tijdens haar studie rechtsgeleerdheid aan de universiteit. Ze vertelt aan Scientias dat ze zich vaak niet begrepen voelde door docenten en medestudenten. Vriendengroepen vormden zich om haar heen zonder haar erbij te betrekken, en haar motivatie zakte steeds verder weg totdat ze besloot te stoppen met haar studie.

De wetenschappelijke wereld heeft moeite om tot een eenduidige definitie van hoogbegaafdheid te komen. Hoogbegaafdheid wordt meestal gekenmerkt door een hoge intelligentie, sterke creativiteit en een grote motivatie. Deze aspecten komen vaak samen, maar de mate waarin ze relevant zijn, varieert per individu. Dit maakt het moeilijk om hoogbegaafdheid te herkennen en adequaat te begeleiden.

Hoogbegaafden denken vaak top-down, terwijl het onderwijs bottom-up is ingericht. Dit betekent dat ze eerst het grotere geheel willen begrijpen voordat ze zich op details richten. Het reguliere onderwijs biedt echter meestal geen ruimte voor deze manier van denken, wat leidt tot een mismatch. Bovendien wordt er vaak meer van hetzelfde verwacht in plaats van complexere uitdagingen, waardoor hoogbegaafden zich snel vervelen en niet genoeg gestimuleerd worden.

Hoogbegaafden lopen ook het risico op sociaal isolement. Omdat ze anders denken en vaak andere interesses hebben dan hun leeftijdsgenoten, vinden ze het moeilijk om aansluiting te vinden. Dit kan leiden tot gevoelens van eenzaamheid en onbegrip. Loopbaancoach Frans Corten beschrijft in zijn boek “Uitzonderlijk talent!” het gevaar van een intens gevoel van anders-zijn, wat kan leiden tot ernstige gevolgen zoals depressie en zelfs suïcide.

Rinske Kabout-Drenth, een hoogbegaafdheidsspecialist op Windesheim, benadrukt het belang van goede begeleiding. Ze wijst erop dat docenten vaak welwillend staan tegenover extra hulp voor hoogbegaafden, maar dat de hoge werkdruk in het onderwijs een belemmerende factor is. Het aanpassen van het onderwijs om meer ruimte te bieden voor talenten en behoeften van leerlingen kan veel problemen ondervangen.

Voor meer informatie en hulp kun je terecht bij organisaties zoals Mensa International, het Instituut Hoogbegaafdheid Volwassenen (IHBV) en diverse kennisbanken die zich richten op hoogbegaafdheid.