Wanneer we terugdenken aan ons verleden, lijken we erg veranderd. Onze persoonlijkheid en smaak hebben zich ontwikkeld door de jaren heen. Maar als we vooruit kijken, verwachten we op de een of andere manier dat we dezelfde zullen blijven. Dat concludeerde een team psychologen van Harvard en de Universiteit van Virginia op basis van onderzoek naar de zelfperceptie van mensen, waaraan meer dan 19.000 mensen tussen de 18 en 68 jaar deelnamen. Ze noemen dit fenomeen 'de illusie van het einde van je geschiedenis', d.w.z. dat mensen de neiging hebben om te onderschatten hoeveel ze zullen veranderen in de
toekomst. De deelnemers werden gevraagd naar persoonlijkheidskenmerken en voorkeuren, zoals hun favoriete voedsel, vakantiebestemmingen, hobby's en muziek - in de afgelopen jaren en nu - en om voorspellingen te doen voor de toekomst. Jonge mensen rapporteerden weliswaar meer verandering in de afgelopen 10 jaar dan mensen van middelbare leeftijd, maar als hen gevraagd werd om te voorspellen hoe hun persoonlijkheid en smaak zou zijn over 10 jaar, minimaliseerden mensen van alle leeftijden mogelijke veranderingen in de toekomst. Waarom is dat zo? Misschien hebben we de neiging om onze huidige persoonlijke ontwikkeling en groei te overschatten. Dat is functioneel, want daar voel je je beter door. Het idee van 'als ik toen wist, wat ik nu weet' geeft een gevoel van controle en voldoening (ik weet nu wel beter), terwijl het besef dat de toekomst onvoorspelbaar is en je er weinig grip op hebt een gevoel van angst en onzekerheid kan oproepen. Of misschien heeft het meer te maken met de mentale energie: het voorspellen van de toekomst vraagt meer inspanning dan het zich alleen maar herinneren van het verleden. Mensen kunnen zich moeilijker een voorstelling maken van drastische veranderingen dan te veronderstellen dat het allemaal wel een beetje hetzelfde blijft. Het fenomeen heeft echter ook zijn nadelen: ervan uitgaan dat je partner er altijd voor je zal zijn, dat je evenveel zult blijven verdienen en evenveel voldoening aan je werk zult ontlenen, kan een grote bron van teleurstelling worden.