Verboden kennis: Bestaat de vrije wil?

Stel dat u met een tijdmachine teruggestuurd wordt naar 1894, naar het stadje Passau aan de grens tussen Duitsland en Oostenrijk. Het is rustig op straat, en u ziet een jongetje van een jaar of zes spelen in het gras met wat eenvoudig speelgoed. Dat is echter geen gewoon jongetje, het is de jonge Adolf Hitler. U bent hier dan ook naartoe gestuurd met een opdracht. U heeft slechts een paar minuten de tijd om een beslissing te nemen. Een mogelijkheid is het jongetje te vermoorden. Niemand in het uitgestorven stadje zou u opmerken, en binnen enkele minuten bent u weer terug in 2010. Er is ook een andere mogelijkheid. U kunt een pakketje met foto's en verhalen over de holocaust, de tweede wereldoorlog en hun zoontje als Führer aan de ouders van Hitler geven. Hopelijk zullen ze het begrijpen en hem anders opvoeden, misschien dat zijn moeder dan wel weggaat bij haar man die haar mishandelt, en vader minder alcoholisch en bruut zou optreden, uit angst dat zijn familienaam met massamoord wordt geassocieerd. Maar de vraag is of dat allemaal zou helpen. Kan hij het verloop van zijn leven wel veranderen? Heeft hij een vrije wil? Lastige, en onbeantwoordbare vraag natuurlijk. Het leuke is dat mensen die niet in een vrije wil geloven hier waarschijnlijk een andere keuze zouden maken dan mensen die dat wel doen. Uit allerlei onderzoekjes blijkt dat mensen die blootgesteld worden aan teksten waarin wordt gesteld dat er niet zoiets als een vrije wil bestaat, eerder de fout in gaan, bijvoorbeeld valsspelen in spelletjes. Dit zou ook gelden voor moreel gedrag opzich. Een aantal onderzoekers hebben daarom betoogd dat, ook al bestaat de vrije wil niet, wat veel wetenschappers inderdaad vermoeden, het beter is dat het grote publiek dit niet weet. Wanneer zou blijken dat menselijk gedrag vooral voortkomt uit causale reacties van neuronen in het brein, dan zal de kans op immoreel en hufterig gedrag wel eens kunnen toenemen. En dat is gevaarlijk. Wat denkt u? Gelooft u dat Hitler de mogelijkjheid had de holocaust te voorkomen maar daar simpelweg niet voor koos? Dan is het misschien beter de jongen om te leggen nu het nog kan. Of geeft u het pakketje aan zijn ouders in de hoop dat een verandering in omgeving hem een ander mens zullen maken?

Bron(nen): Scientific American