Zijn er echt slechte mensen?

vrijdag, 04 oktober 2024 om 18:52

Sommige mensen doen verschrikkelijke dingen. Grootschalig, zoals Hitler en Stalin. Of op kleinere schaal, zoals seriemoordenaars of folteraars. Valt dat die mensen - meestal mannen - aan te rekenen, of bestaan er mensen die slecht zijn, vanaf hun geboorte en daar zelf niet veel aan kunnen doen.

Onze cultuur is in zijn aard christelijk. En het christendom bestaan bijna vanwege de gedachte dat mensen schuldig kunnen zijn, zondig. En dat je je leven altijd kan beteren, als je maar wilt. Maar is dat ook zo?

De vraag of er slechte mensen bestaan is een eeuwenoude discussie die filosofen, psychologen en ethici al lange tijd bezighoudt. Het antwoord op deze vraag hangt vaak af van hoe we 'slecht' definiëren en welke factoren we beschouwen als bepalend voor menselijk gedrag.Wat maakt iemand slecht?

Morele psychologie: Volgens sommige filosofen, zoals Barry, is een slecht persoon iemand die "beter had moeten weten" en autonoom kiest voor wat fatsoenlijke mensen niet zouden doen. Slechte mensen zijn zeldzaam en extreem, en hun motivatie is systematisch gebrekkig.
Intentie versus daad: Immanuel Kant stelt dat de goedheid van een persoon niet in de handeling zelf zit, maar in de goede intentie. Een handeling uit eigenbelang is volgens Kant niet goed, ongeacht het resultaat.

Natuur versus opvoeding

Aangeboren slechtheid: De Chinese filosoof Xunzi geloofde dat de menselijke natuur van nature slecht is en dat goed gedrag moet worden aangeleerd door sociale regels en opvoeding.
Flexibiliteit van stereotypen: Onderzoek toont aan dat stereotypisch gedrag kan worden verminderd door opvoeding, wat impliceert dat slechte eigenschappen niet vaststaan maar kunnen veranderen door externe invloeden1.

De rol van context

Sociale invloed: Hannah Arendt betoogt dat kwaad ontstaat wanneer mensen stoppen met nadenken en zich conformeren aan wat als normaal wordt beschouwd. Ze benadrukt het belang van verantwoordelijkheid nemen voor je daden.
Culturele percepties: In sommige culturen wordt het concept 'kwaad' gezien als een moreel extreme categorie die niet noodzakelijkerwijs het tegenovergestelde is van goedheid, maar eerder een specifieke vorm van morele slechtheid.

Is het nuttig om in termen van goed en kwaad te denken? Hoewel het verleidelijk kan zijn om mensen als 'goed' of 'slecht' te categoriseren, is het belangrijk om te erkennen dat deze labels complex zijn en vaak afhangen van contextuele factoren. Het gebruik van deze dichotomie kan leiden tot simplistische oordelen die de complexiteit van menselijk gedrag niet recht doen.

Verder lezen over dit onderwerp

Evil and Moral Psychology - Notre Dame Philosophical ReviewsDit boek onderzoekt de kenmerken van een kwaadaardig karakter en hoe deze zich verhouden tot morele psychologie.Link naar artikel
Waarom doen we slechte daden vanuit een goede wil?Een artikel dat ingaat op de filosofische ideeën van Kant over goed en kwaad.Link naar artike
De menselijke natuur: goed of slecht? - Filosofie MagazineDit artikel bespreekt de verschillende opvattingen over de menselijke natuur vanuit een filosofisch perspectief.Link naar artikel
Good and Evil in Recent Discussion: Defending the Concept of EvilEen filosofische verkenning van het concept kwaad en zijn relevantie in hedendaagse discussies.Link naar artikel
Nature vs. nurture and the flexibility of gender stereotypesOnderzoekt hoe opvoeding invloed heeft op stereotypen en implicaties voor moreel gedrag.Link naar PDF