Anders Breivik, Stieg Larsson en Mannen die Vrouwen Haten

Stieg Larssons Millennium-trilogie is door tientallen miljoenen mensen gelezen. Maar naast de spannende plots verankerde Larsson in zijn boeken ook zijn kruistocht tegen de extreem-rechtse bewegingen. Larsson zag die als de gesel van Scandinavië en een bedreiging voor de moderne Europese samenleving. Toch is deze boodschap niet helemaal overgekomen, schrijft de Amerikaanse nieuwssite Mother Jones. Noorwegen werd het slachtoffer van precies het soort extremistisch geweld waarvoor Larsson waarschuwde. De trilogie werd geschreven door een politiek geëngageerd man, maar kreeg vreemd genoeg apolitieke respons. Larsson was correspondent van Searchlight, een Brits antifascistisch en antiracistisch tijdschrift, en in 1995, toen het geweld door neonazi’s toenam in Zweden, richtte hij het Zweedse equivalent Expo op - het Millennium tijdschrift dat model stond voor de trilogie. Naarmate de oplage van Expo steeg, werd het blad steeds meer doelwit van neonazi's. Larsson en zijn vriendin Eva Gabrielsson werden regelmatig bedreigd. Gabrielsson schrijft in haar boek Millennium, Stieg en Ik, dat zij beiden op hitlijsten stonden en dat zij politie-bescherming kregen. En het gevaar was er beslist. Zo raakte een journalist die voor de krant Aftonbladet een verhaal schreef over de black metal muziek van neonazi’s ernstig gewond doordat er een bom onder zijn auto was gelegd. Een vakbondsleider die namen van neonazi's onthulde werd doodgeschoten. Deze gebeurtenissen en het onvermogen van de regering burgers te beschermen, dreven Larsson tot het schrijven van zijn boeken, zegt Gabrielsson. "In feite gebeurde alles wat in de Millennium-trilogie gebeurde op een of ander moment ook met een Zweedse staatsburger, journalist, politicus, officier van justitie, vakbondsman of politieagent. Niets is verzonnen".

In de nasleep van de aanslagen in Oslo was het Expo die volgens Mother Jones als eerste Breiviks directe link met neonazi groeperingen in Scandinavië openbaarde. Breivik nam volgens het blad sinds 2009 ook deel aan het forum Nordisk, dat 22.000 leden telt, waaronder "hooggeplaatste leden van de Zweedse Democraten, een nationalistische partij, vooraanstaande leden van de nazibeweging en losgeslagen psychopaten. Wat de hele boel bindt is de haat tegenover immigratie en immigranten". Ondanks het onvermoeibare werk van Larsson en zijn opvolgers bij Expo, lijkt Noorwegen relatief weinig oog te hebben gehad voor de dreiging van extremisten op eigen bodem. Matthew Goodwin, een expert op het gebied van Britse fascistische bewegingen, stelt in The Guardian dat "tot nu toe, de Europese democratieën en hun veiligheidsdiensten bijna uitsluitend waren gericht op de dreiging van op Al Qaida geïnspireerd terrorisme. Rechts extremistische groeperingen werden afgedaan als ongeorganiseerd, versnipperd en irrelevant. De Noorse aanslagen, zegt hij, zouden wel eens een keerpunt kunnen worden in hoe we extreem-rechtse aanhangers, groeperingen en hun ideologie moeten benaderen. Als dat zo is, schrijft MJ, zullen Europese regeringen misschien eindelijk acht te slaan op de waarschuwing van de Zweedse schrijver.

Bron(nen): Mother Jones The Guardian