Paranoia anno nu: de reality-tv-waan

Lang geleden hadden mensen die leden aan paranoïde wanen nog het idee dat ze achterna gezeten werden door geesten, maar zij gaan ook met hun tijd mee. En hoewel er nog steeds veel mensen zijn die denken dat ze achtervolgd worden door de CIA duiken ook nieuwere cultuurgebonden manifestaties van paranoia op. Joel Gold, psychiater aan de New York University School of Medicine, en zijn broer Ian Gold, hoogleraar filosofie en psychiatrie aan de McGill University in Montreal hebben zich gespecialiseerd in, wat zij noemen: de 'Truman Show delusion'. Zij beschreven tientallen gevallen van mensen die ervan overtuigd zijn dat ze stiekem worden gefilmd voor een reality show op tv. In één geval reisde de patiënt naar New York om de regisseur van 'de film van zijn leven' op te zoeken en om te controleren of het World Trade Center echt verwoest was of dat dit alleen geënsceneerd was om 'zijn' film smeuïger te maken. Een andere man, een journalist die in manische toestand opgenomen was in een psychiatrisch ziekenhuis, raakte ervan overtuigd dat het medisch scenario doorgestoken kaart was en dat hij een prijs zou winnen als de film later op tv kwam. Deskundigen (en leken) gaan ervan uit dat de beschreven gevallen slechts het topje van de ijsberg zijn en dat het een uiting is van de pathologie van onze cultuur in haar geheel. De wanen zijn slechts extreme uitwassen van de algemeen verspreide obsessie met beroemdheid, het narcisme waarmee we de sterren van ons eigen leven willen zijn en de media-geile cultuur die onze realiteitszin aantast, waardoor de grens tussen feit en fictie vervaagt. Een ander aspect van onze cultuur dat bijdraagt aan het ontwikkelen van deze wanen is dat we in de media regelmatig lezen over nieuwe technologieën, over afluisterpraktijken, schending van de privacy, virtual reality, worden, worden, ... Allemaal dingen waarvoor je voor gek werd versleten, als je ze 50 jaar geleden had verkondigd. Betekent dit dat de media en technologie ons allemaal paranoïde gaan maken? Of dat paranoia steeds meer werkelijkheid wordt?

Bron(nen): Aeon Magazine