Boetes door AI-wet duren nog even, voorbereidingen wel al nodig

DEN HAAG (ANP) - De baanbrekende Europese wet voor kunstmatige intelligentie (AI) zet bedrijven flink aan het werk om aan de strenge regels te voldoen. Zij lopen de komende jaren nog geen serieus risico op boetes, maar toch dringen jurist Irvette Tempelman en AiNed-voorzitter Willem Jonker eropaan alvast met de voorbereidingen te beginnen. "Het aanpassen van dit soort bedrijfsprocessen duurt vaak heel lang", zegt Tempelman, die namens werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland dinsdag een internationaal AI-congres organiseert.

Een 'slimme' vorkheftruck, een automatische manier om medicijnen te ontwikkelen of het inzetten van AI bij het vinden van nieuwe medewerkers: bedrijven hebben er behoefte aan en gebruiken ze al, maar voor al deze de technologische hoogstandjes gaan binnen enkele jaren beperkende EU-richtlijnen gelden. Volgens Tempelman wordt de eerder dit jaar aangenomen wet met name voor kleine bedrijven een flinke klus om te begrijpen, vandaar de conferentie in Den Haag dinsdag.

"Kleine ondernemers hebben geen eigen jurist op de loonlijst en die heb je wel nodig om de EU-wet te begrijpen", zegt Tempelman. Het is voor de kleinere bedrijven dan ook belangrijk dat ze hun AI-toepassingen ter goedkeuring kunnen testen bij een toezichthouder, zonder dat zij daarbij een boete kunnen oplopen. Het ministerie van Economische Zaken werkt daaraan en maakt dinsdag een eerste versie bekend.

Transparantie

Mogelijke overtredingen binnen het gebruik van AI zijn onder meer een gebrek aan transparantie, het laten doorwerken van vooroordelen en de afwezigheid van menselijke toetsing. Om hierop te controleren hebben bedrijven veel extra kwaliteitsmanagers nodig, maar het is volgens Tempelman de vraag of ze die kunnen vinden op de nog altijd bijzonder krappe arbeidsmarkt.

Zowel Tempelman als hoogleraar Jonker, nu baas van de met overheidsgeld gefinancierde aanjagersstichting AiNed, denkt echter dat boetes nog wel even op zich laten wachten. Eerst moeten juristen van de Europese Commissie de wet nog goedkeuren, vervolgens duurt het nog tot drie jaar voordat de belangrijkste regels ingaan.

"En de overheden zijn zich ook bewust van de complexiteit van deze wijziging. Ze zullen niet bij het minste of geringste foutje gelijk straffen opleggen, maar deze waarschijnlijk geleidelijk invoeren", zegt Jonker. De grootste risico's op boetes liggen volgens hem bij de inzet van multifunctionele systemen zoals het populaire ChatGPT, omdat de mogelijkheden van deze tools zich snel ontwikkelen en niet al te specifiek zijn opgenomen in de EU-wet.