Het Faustiaanse pact tussen staten en banken

In Der Spiegel staat deze week een interessante analyse over het Faustiaanse pact dat staten en banken hebben gesloten. Banken kopen de staatsobligaties op die nodig zijn om de overheidsfinanciën overeind te houden, in de verwachting dat zijzelf uit de brand zullen worden geholpen als een acute crisis dit nodig zou maken. Volgens deskundigen kan deze symbiotische onderlinge afhankelijkheid uiteindelijk het hele financiële systeem in gevaar brengen. Nu de Europese landen zich de afgelopen jaren steeds dieper in de schulden hebben gestoken, is hun afhankelijkheid van de Europese banken enorm toegenomen. Regeringen zijn verslaafd aan geleend geld – en de banken komen aan deze behoefte tegemoet door staatsobligaties te kopen. Als beloning verwachten die banken niets minder dan een garantie van hun eigen overleven. Volgens de Europese Centrale Bank hebben de Europese banken nu voor zo'n 1,6 biljoen dollar aan staatsobligaties in handen. Wat momenteel in Griekenland gebeurt, biedt een dramatisch voorbeeld van het bovenstaande. Het land is in feite failliet en kan geen leningen meer krijgen op de internationale financiële markten. Toch slaagt het erin geld binnen te halen via de uitgifte van staatsobligaties met een korte looptijd, die vrijwel uitsluitend door Griekse banken worden gekocht. Die banken doen dit niet alleen vanwege de hoge rente, maar ook omdat zij die obligaties in onderpand kunnen geven bij de Griekse centrale bank, in ruil voor verse kapitaalinjecties voor henzelf. Ook de boeken van veel Spaanse en Italiaanse banken zijn gevuld met dit soort obligaties. Ze lenen goedkoop bij de ECB (rente: 1 procent) en beleggen dit geld in staatsobligaties van hun eigen overheden (rente: 6 procent). Volgens Der Spiegel wordt het hoog tijd dat paal en perk aan deze praktijk wordt gesteld, omdat anders het hele financiële stelsel instabiel wordt. Probleem: de meeste politici willen er niet aan, omdat dan de mythe wordt doorbroken dat staten niet failliet kunnen gaan.