Allochtone leerlingen presteren vaak heel goed

Ivan Wolffers is arts, schrijver en hoogleraar.Hij is aangenaam verrast door onderzoeken waaruit blijkt dat - anders dan je misschien zou denken - kinderen van migranten het op school vaak bovengemiddeld goed doen. "Dromen en welzijn van kinderen van migranten" Deze maand ben ik 25 jaar aan het VUMC verbonden als hoogleraar Gezondheidszorg en Cultuur. Niets bijzonders, want het is geen voltijdse baan en andere mensen werken vaak veel langer in de dierentuin, bij een banketbakkerij of voor een nietsontziende baas en dat is net zo gewoon. Die schrijven er ook geen stukje over. Waarom zou ik dan wel? Het verschil is echter dat ik al 25 jaar uit moet leggen wat ik dan precies doe. Want dat zegt niemand iets: gezondheidszorg en cultuur. Tegen de tijd dat ik dat heb uitgelegd, ben ik weer een college verder en dat maakt me niet bepaald populairder in een wereld waarin we allemaal iets te zeggen hebben. Wil je wat vertellen dan moet het in een pitch van een minuut (de duur dat je toevallig met iemand in de lift staat). Dat ga ik nu even proberen: Cultuur, gezondheid en gezondheidszorg zijn nauw verboden met elkaar, want ziekte en dood, geboorte en leven, lijden en geluk zijn belangrijke aspecten van het dagelijks leven en mensen overal ter wereld geven daar betekenis aan en interpreteren voortdurend wat ze overkomt. Dat zit dus al in de aard van het menselijk beestje, maar wordt extra interessant als mensen verhuizen naar een omgeving met een andere cultuur dan die van hen. In een beroepswereld waar zo veel afhangt van communicatie over deze essentiële dingen van het leven is Gezondheidszorg en Cultuur dus een belangrijk vak. Gezondheidszorg en Cultuur gaat niet over aapjes kijken: goh in Marokko doen ze het zo, maar in Guatemala doen ze het zo. Op een dergelijke simplistische manier zit de wereld echt niet in elkaar. Ik ben daarom ook niet in de eerste plaats geïnteresseerd in het tellen van hoe vaak bijvoorbeeld vrouwen uit land A een post-natale depressie hebben vergeleken met vrouwen uit land B. Het gaat meer om wat er in de hoofden van mensen omgaat. Wie eenmaal inziet hoe cultuur ziektebesef en behoefte aan zorg mensen en hun zorgvraag vormen is minder geneigd om uitsluitend biomedische parameters te hanteren om over de kwaliteit van leven of over gezondheid te communiceren. Ik heb geneeskunde gestudeerd en daarna ben ik gepromoveerd in de medische antropologie. Daarom ben ik dus een beetje van allebei. Voor mijn vak lees ik dus niet alleen over sikkelcelanemie en onbekende bacteriën, maar ook over hoe mensen in verschillende omstandigheden eten en al of niet dik worden, aan gezonde gewoonten vasthouden of ze juist zo snel mogelijk vergeten, over hoe ze gelukkig proberen te worden, wat ze drijft, hoe ze oplossingen proberen te vinden voor verstoring van hun dromen en plannen. Het is namelijk allemaal context voor het theater waarin we ziek zijn. Dat begrijpen maakt een goede arts. In het september/oktober nummer van het wetenschappelijke tijdschrift Child Development werd ik verrast met een aantal artikelen over dromen en welzijn van migranten. Het zijn immers juist migranten die met verwachtingen van elders terechtkomen in de toekomst van mensen in een wereld waar men de eigen cultuur vergeten is. Daar moeten die migranten zich maar aan aanpassen wordt gezegd en anders… Migranten zijn overigens om verschillende redenen verdwenen uit een land waar ze hun dromen niet waar konden maken. Denk bijvoorbeeld aan de 100.000den boeren die na de tweede wereldoorlog wel wilden uit een Nederland in puin en naar Canada, Australië of Nieuw Zeeland trokken. Zo zijn er dus ook veel mensen in Pakistan, Bangladesh, de Filipijnen of waar ook, die hun dromen in een ander deel van de wereld willen proberen. Migranten willen meestal dat hun kinderen het beter doen dan zijzelf en een goede opleiding is daarbij van groot belang. Nu denken mensen vaak dat daar geen beginnen aan is. Ze zullen altijd een achterstand houden. Maar dat blijkt nu juist helemaal niet waar te zijn. Eén van de artikelen in het tijdschrift betreft namelijk een onderzoek naar schoolresultaten van migranten. Migrantenkinderen blijken het beter te doen dan autochtone kinderen. Een pessimistische visie over een mogelijke achterstand van de kinderen van migranten lijkt dus niet op zijn plaats. Het wordt wel vervelend als ze ondanks een goede opleiding geen werk kunnen vinden. Dan is er iets anders aan de hand dat voor een achterstand zorgt. Het werd in vier landen (Canada, Australië, VS en UK) bekeken en vergeleken. Alleen taalcontrole bleek uiteraard wel eens een probleem te vormen. Het maakt wel uit of de ouders van die kinderen in het land van herkomst zelf een goede opleiding hadden genoten. Het is te hopen dat veel van die kinderen met goede opleidingen in de zorg terechtkomen. Er wordt wel bezuinigd, maar we hebben grote behoefte aan voldoende gekwalificeerd en cultureel-competent personeel op alle niveaus.