Het internet maakt ons dommer

We hebben de mond vol over respect voor verschillen. Tolerantie. Intussen worden we gedwongen uniform te denken en te handelen - vanaf het kinderdagverblijf, via school en ons beroepsleven tot onze dood. Illustratief hiervoor zijn de gezondheidszorg en het onderwijs, waarin een gemechaniseerde aanpak domineert en elke uniciteit onmiddellijk de kop wordt ingedrukt. Op het meest elementaire niveau van onze cultuur (het basisonderwijs) domineert de multiplechoiceformule en wordt zodoende elke creativiteit vanuit het kind ontmoedigd. Zelf leren denken is er niet bij. Er moet gekozen worden uit een aantal antwoorden. Slechts één waarheid bestaat. Eigen interpretaties worden ontmoedigd. Je moet dus leren wat iemand anders wil horen. Hierdoor veegt men elke drang naar verwondering en nieuwsgierigheid van de kaart. Individuele verhalen worden weggeretoucheerd, bijzondere gevallen worden verwaarloosd en niet serieus genomen. Statistieken en grafieken maken de dienst uit. Het individu is naar de achtergrond verdwenen. Aanpassing aan maatschappelijke normen is het moderne credo – ook al levert dit op termijn niet veel positiefs op. Resultaten (zorg en onderwijs) worden gebaseerd op een rekenkundig gemiddelde, in plaats van op het unieke verhaal van elk specifieke individu. De illusie van objectieve meting heeft het open oor voor het individuele verhaal vervangen. Daardoor worden we steeds meer beroofd van het menselijk vermogen om betekenissen te maken. Als we echter de taal verwaarlozen, wordt betekenis louter iets toevalligs, een nutteloze variabele die elke wetenschappelijke visie vervaagt en tenslotte vernietigt. Hoe uniform moeten we worden? Allemaal op Facebook en Twitter? Anders begrijpen we elkaar niet meer? ‘Sociale’ media lijken het centraal zenuwstelsel van de moderne maatschappij te zijn. De tweedimensionale wereld kent echter geen face to face communicatie, maar is digitaal. In deze versimpelde werkelijkheid hoeven we de uitdaging relaties met anderen aan te gaan niet op te nemen. Er wordt geen pijn geleden via digitale communicatie. In de tweedimensionale wereld is alles beter onder controle dan in de echte wereld. Lichaamstaal beslaat ongeveer 50% van de communicatie. Op Facebook en Twitter is hier geen sprake van. Je oefent het ook niet. Wanneer kijk ik iemand in de ogen? Wanneer raak ik iemand aan? Wanneer verhef ik mijn stem, of ga ik juist minder luid spreken? Hoe vertel ik mijn geliefde dat de liefde op is? Digitale informatie wordt in hapklare brokken geserveerd. Een menu à la carte om de zinnen fragmentarisch tot ons te kunnen nemen – omgeven door bewegende en dus onrustverhogende advertenties, balken, keuzemenu’s, etc. Door deze digitale communicatie worden we rustelozer, agressiever en raken onze cognitieve vermogens aangetast. Ons creatief intellect verliest dientengevolge steeds meer greep op onze sociale integriteit. Het internet maakt ons dommer. Ons brein is namelijk gevoelig voor de omgeving, omdat hersenen plastisch zijn en zich onmiddellijk aanpassen aan iedere omgeving. Elke mentale activiteit heeft invloed op de bedrading in ons brein. Allerlei onderzoeken hebben dan ook aangetoond dat veelvuldig internetgebruik neurologische effecten heeft. Lineaire communicatie brengt een andere hersenbedrading tot stand. De verbeeldingskracht en het abstractievermogen worden immers voortdurend gestimuleerd. Het brein is er om dingen te begrijpen en inzicht te verwerven. Dat kan een machine niet, omdat allerlei belevingen en ervaringen met elkaar moeten worden verbonden. Een computer kan schaken, maar nooit een filosofisch boek schrijven of de economische crisis oplossen. Het internet infantiliseert onze hersenen. Op zichzelf is technologie niet goed of slecht, het hangt er vanaf wat we ermee doen. Een creatieve computer zal nooit kunnen worden ontwikkeld, maar werken aan ons creatief intellect is een opdracht waartoe de mens permanent wordt uitgedaagd. Het mysterie van het individuele bestaan moet derhalve met allerlei middelen worden bewaakt. We dienen te investeren in dialoog en de innerlijkheid van het individu weer serieus nemen. Het is hoog tijd dat we beseffen dat de uniciteit van het individu meer dan ooit belangrijk is in een tijd die steeds minder ruimte biedt voor het persoonlijke verhaal.
Boeken van Etienne Kuypers www.etiennekuypers.com Speakers academy Etienne Kuypers