Olijfolie-prijs schiet omhoog. Wat is er aan de hand?

Het houdt maar niet op met de prijsstijgingen van olijfolie. Het 'vloeibare goud' uit de Méditerranée is de afgelopen drie jaar meer dan dubbel zo duur geworden. Voor een liter olijfolie van een A-merk ben je tegenwoordig al gauw 15 euro kwijt. Waarom stijgt die prijs zo hard?

“Niet normaal”, roept Vito Martielli uit tegen het Amerikaanse nieuwsnetwerk CNBC. De granen- en olie-analist van Rabobank, die al twintig jaar in het vak zit, zegt nog nooit eerder zo’n extreme prijsstijging te hebben meegemaakt.

De voedselinflatie was de afgelopen jaren erg hoog, maar olijfolie spant de kroon. Waar een gemiddelde tas boodschappen van begin 2022 tot en met eind 2023 zo’n 20 procent duurder werd, steeg de prijs van een fles olijfolie in diezelfde periode met gemiddeld 50 procent, berekende het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Het probleem ligt bij de bron van de olijfolie: de olijfbomen. Het gaat niet goed met de boomgaarden in Italië, Griekenland en Spanje – waar zo'n 95 procent van alle Europese olijfolie wordt geproduceerd. Een deel van de bomen lijden aan Olive quick decline syndrome. Deze ziekte, die in Europa is aangeland via Costa Ricaanse koffieplanten, wordt veroorzaakt door een bacterie die door insecten wordt verspreid.

De bomen geven ook minder vruchten door de langdurige periodes van droogte in de mediterrane landen, die steeds vaker voorkomen als gevolg van klimaatverandering. In de winter wordt het niet koud genoeg meer, waardoor parasieten hun kans grijpen. Daarnaast gaan olijfbomen in rook op door natuurbranden.

Al met al mislukten er hierdoor de laatste jaren nogal wat oogsten en kwam er dus fors minder olijfolie op de markt. In Spanje halveerde de totale productie bijvoorbeeld: waar er in 2022 nog 1,4 miljoen ton olie werd geperst, was dat in 2023 nog maar 700.000 ton. De prijs stijgt als gevolg van een verlaagd aanbod.

Olijfolie is tegenwoordig het meest gestolen supermarktproduct in Spanje, zo bleek uit een onderzoek onder Spaanse winkels. Toch is er ook gematigd positief nieuws vanuit de Europese Commissie. “Klimaatverandering blijft een uitdaging, maar onderzoek en innovatie leiden wel tot beter weerbare bomen. Bovendien blijft de hoeveelheid land die bestemd is voor de productie tot en met 2035 gelijk”, verwachten de hoge heren uit Brussel.