Verwoestijning: Sahara vreet stukje bij beetje Afrikaanse akkers op

De Sahara is in een eeuw tijd tien procent groter geworden, blijkt uit onderzoek van de universiteit van Maryland. Klimaatverandering en hogere zeewatertemperaturen brengen hitterecords en een ongekende droogte met zich mee, en dat heeft desastreuze gevolgen voor de lokale bevolking.

"Er is geen eten, we hebben honger, en we kunnen nergens werken”, zegt boer Bukar tegen nieuwszender Al Jazeera. Hij woont met zijn familie aan de rand van de Sahara in Nigeria. Al meerdere familieboerderijen zijn opgeslokt door de woestijn. Ze verbouwden bonen, gierst en aardnoten, maar van de opbrengst is amper wat over. Nog niet eens een zak per oogst, van de 30 die er eerder van het land te halen waren.

De grootste aanjager van verwoestijning is de droogte. Door het uitblijven van regen heeft de zon vrij spel. "Hoe droger een gebied, hoe makkelijker de energie van de zon wordt omgezet voor opwarming, in plaats van dat het wordt gebruikt voor verdamping", legt Maurice Middendorp van Buienradar uit op RTL Nieuws.

Hitterecords in de omgeving – in Mali was het op 3 april bijvoorbeeld 48,5 graden, de warmste dag ooit in het land – zorgen voor vele extra doden. Mortuaria in de hoofdstad Bamako lagen zo vol, dat mensen hun overleden dierbaren soms thuis moesten houden.

Het verlies van vruchtbare grond leidt, net als de extreme hittegolven, tot meer doden onder de bevolking. "Het zorgt voor enorme problemen in landen als Burkina Faso, Mali en het noorden van Nigeria", zegt Afrika-correspondent Sophie van Leeuwen. "Daar waar de woestijn oprukt, moet land worden opgegeven aan de woestijn."

Mensen verliezen daar hun bron van inkomsten, hun huis, hun leven dat generaties werd doorgegeven. "Meer jonge mannen pakken daardoor een geweer op, sluiten zich aan bij jihadistische groepen. Overheden zijn in deze landen ook erg instabiel. Dat heeft indirect ook met klimaatverandering te maken", aldus Van Leeuwen.

Maar er zijn ook allerlei projecten en plannen om de Sahara-groei te stoppen of zelfs om te keren. Een belangrijk voorbeeld hiervan is de Great Green Wall. Het plan in het kort: een groene lijn creëren over de hele breedte van de Sahel in Afrika, 15 kilometer breed en 8000 kilometer lang. Hij moet bestaan uit bomen, vegetatie, gras en andere planten.

De Afrikaanse Unie kwam hiermee in 2007 en vooral in Ethiopië werd met dit project veel land teruggewonnen, maar het grootse plan is nooit helemaal uitgevoerd. "Nieuwe regeringen willen soms de samenwerkingen stoppen, en er wordt vooral gekeken naar het Westen voor de financiën. Het is voor een deel aangelegd, maar nog lang niet af", zegt RTL Nieuws-correspondent Van Leeuwen.

Maar het Westen is sceptisch over nieuwe betalingen. "In veel landen gaat het niet goed. Er is niet veel budget en het geld dat er is, gaat mogelijk niet naar bomen in de Sahara, want er is veel corruptie. Dat is echt het grootste probleem."