De kapotte samenleving

Op het gevaar af dat u ons voorspelbaar vindt, vraag we hier opnieuw aandacht voor David Brooks, de eminente essayist van The New York Times. Brooks probeert met grote pennestreken aan te geven wat er in de westerse wereld is voorgevallen de afgelopen decennia en dit is - in nog grotere pennestreken - zijn verhaal. Hij haalt een Britse schrijver aan, Phillip Blond, die eerder beweerde dat de huidige, iets oudere generatie 2 revoluties heeft gekend. Eerst had je de culturele revolutie, begonnen in de jaren 60, die tradities op een grondige manier omver heeft geworpen. Individuele rechten wonnen het van verantwoordelijkheid en de vele maatschappelijk werkers namen taken over van mensen die eerder in een vrijwilige contekst hulp aan anderen gaven. In goed Nederlands zou je dit de geboorte van de verzorgingsstaat kunnen noemen. Dat was links, maar ook rechts bereidde een revolutie. Want aan het einde van de vorige eeuw kreeg je de jaren van deregulering, van reusachtige winkelketens die kleine lokale zaakjes kapot maakten en van globale financele markten met geldhandelaren die 1000-den kilometers ver weg hun onzichtbare werk deden. Beide revoluties predikten de individuele vrijheid, maar ze leidden uiteindelijk tot meer bureaucratie; de vrije markteconomie gaf niet meer pluralisme, maar juist een financiele monocultuur plus gigantische overheden om alle activiteiten te regisseren. En met miljoenen camera's op de hoeken van straten om al die vrije mensen in de gaten te houden. Brooks citeert de zwarte conclusie die Phillip Blond tenslotte biedt: "Look at the society we have become: We are a bi-polar nation, a bureaucratic, centralised state that presides dysfunctionally over an increasingly fragmented, disempowered and isolated citizenry.” En: "The welfare state and the market state are now two defunct and mutually supporting failures.” De gevolgen van beide revoluties zouden teniet moeten worden gedaan: de machtige, grote overheid moet worden teruggedrongen ten gunste van meer lokale bestuurseenheden. Verder zou de charitas in zekere zin terug mogen keren in de vroegere gedaante, dient de markt een morele injectie te krijgen en moet de lokale economie weer op poten worden gezet. Wat Blond en Brooks betreft zijn we nu wel even klaar met het doorgeschoten individualisme.

Bron(nen): The New York Times