Potverteren: Economen noemen het coalitieakkoord financieel drijfzand

Economen laten in het FD niet veel heel van het coalitieakkoord van het nieuwe kabinet. Vooral aan de inkomenskant is het veel te optimistisch. Er is sprake van potverteren.

Het hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, BBB en NSC belooft 'om de rust en stabiliteit in het begrotingsbeleid terug te brengen'. Echter, van de geadviseerde € 17 miljard aan extra bezuinigingen of lastenverzwaringen die deskundigen noodzakelijk achten, wordt slechts een kwart gerealiseerd. De formerende partijen willen aansturen op een meerjarig EMU-tekort van maximaal 2,8% van het BBP Bij de eerste de beste tegenwind moet er dus al extra worden bezuinigd. En vermoedelijk moet dat ook omdat de v partijen zich op meerdere terreinen rijk rekenen. 

Waar eerdere kabinetten vaak het adagium 'eerst het zuur, dan het zoet' hanteerden, is dit nu omgedraaid. De lasten worden volgend jaar met bijna €9 miljard verlaagd, terwijl er slechts beperkte ombuigingen tegenover staan, waardoor het tekort in 2025 omhooggaat met €7,5 miljard. Het Centraal Planbureau voorspelde dat de inflatie volgend jaar zou teruglopen tot 2,8%, maar door de lastenverlichting in een krappe arbeidsmarkt is het van belang dat het CPB dit opnieuw raamt en een economische doorrekening van het akkoord opstelt.

NSC zag in het verkiezingsprogramma geen ruimte voor een generieke lastenverlichting, maar dit mantra is nu verlaten. De generieke lastenverlichting wordt na 2025 doorgetrokken, met een halvering van het eigen risico vanaf 2027. De stijging van de zorgpremie zal gedeeltelijk in de inkomstenbelasting worden gecompenseerd. Veel van de ombuigingen zijn onvoldoende uitgewerkt of als onverstandig beoordeeld. In 2026 worden de uitgaven met € 6 miljard verlaagd, oplopend naar € 15 miljard in 2028. Het plan voor bijna gratis kinderopvang wordt doorgevoerd, terwijl de maximumuurprijs in 2026 niet wordt geïndexeerd, wat de prijzen van de kinderopvang kan opdrijven. Veel meer klanten bij een krappe arbeidsmarkt leidt tot hogere prijzen. Maar de coalitie denkt van niet.

Een nieuw kabinet moet de Europese afdracht met € 1,6 miljard verlagen. Maar dat zal de EU niet zomaar goedvinden. En anders zal het de andere lidstaten verleiden op andere punten Nederland te pesten. Die 1,6 miljard zijn dus gebakken lucht. Net als de inkrimping van het aantal ambtenaren. Dat is vaak geprobeerd en nooit gelukt. Het hoofdlijnenakkoord koppelt de taakstelling op ambtenaren aan het verminderen van regels en administratieve lasten, maar hoe dit moet gebeuren is onduidelijk. Veel maatregelen leiden juist tot hogere administratieve lasten. Zo vallen logies voortaan onder het hoge btw-tarief, maar krijgen campings een uitzondering, wat tot afbakeningsproblemen leidt. Ook wil men € 1,6 miljard minder afdragen aan de EU, wat vooral een symbolisch gebaar lijkt.

De economische groei is zeker in 2024 ook lager dan waar de v partijen van uitgingen. Ook dat zal gaten slaan.

Je kunt er van uitgaan dat extra bezuinigingen nodig zijn, mogelijk al in 2025. De vorige keer dat Wilders meedeed met een kabinet liep hij bij de eerste bezuiniging weg. Het worden boeiende tijden.