De spanning loopt op: dit zijn de grote thema's bij de Duitse verkiezingen

vrijdag, 27 december 2024 om 11:45

Politiek Berlijn staat op scherp: alle verloven zijn ingetrokken nu president Frank-Walter Steinmeier formeel aankondigt het parlement te ontbinden. Het lijkt een bureaucratische formaliteit, maar in het centrum van de macht in Duitsland is zelfs dit al groot nieuws.

Volgens BNR-correspondent Derk Marseille houdt iedereen de adem in. “Je zou zeggen dat het een formele stap is – uit alles blijkt dat Steinmeier gewoon instemt met het ontbinden van het parlement – maar het is zo spannend in Berlijn dat zelfs zo’n formele tussenstap nog als nieuws geldt.”

Sinds de aanslag op de kerstmarkt in Maagdenburg zijn zelfs de kleinste incidenten in Duitsland genoeg om de publieke opinie te laten kantelen. En dat kan cruciaal zijn, want de verkiezingen staan voor de deur – waarschijnlijk op 23 februari. “De campagne is gewoon begonnen”, merkt Marseille op. Met nog acht weken te gaan, hebben politici weinig tijd om blunders te herstellen of strategieën aan te passen.

Economisch pessimisme en politieke frustratie

De komende weken zullen een hectische tour worden voor de lijsttrekkers. Met bezoeken aan alle zestien deelstaten en talloze televisiedebatten proberen ze de kiezer aan hun kant te krijgen. De belangrijkste thema's laten zich raden: “Veiligheid wordt hét grote thema, zowel binnenlands als buitenlands. Immigratie volgt op de tweede plaats en de economie is het derde speerpunt”, voorspelt Marseille. Vooral de economie baart zorgen: door de transitie naar elektrisch rijden zullen tegen 2023 maar liefst 140.000 banen verdwijnen in de Duitse auto-industrie.

Het Duitse midden- en kleinbedrijf kijkt somber naar de toekomst. Een meerderheid verwacht dat 2025 nog slechter zal zijn dan afgelopen jaar. Ondertussen worstelt de zittende verkeerslichtcoalitie van SPD, Groenen en FDP met haar imago. Na drieënhalf jaar regeren vragen kiezers zich hardop af wat deze coalitie eigenlijk heeft bereikt. De oppositiepartijen – CDU/CSU, AfD en het nieuwe Bündnis Sahra Wagenknecht – profiteren hiervan in de peilingen.

AfD: groter én moeilijker te negeren

De rechts-populistische partij AfD, die in sommige deelstaten officieel verdacht wordt van rechts-extremisme, blijft groeien. Dit ondanks – of misschien dankzij – de uitgesproken afkeer van alle andere partijen om met hen samen te werken. “Als AfD zo groot blijft en de regering niet laat zien de partij serieus te nemen, wordt die over vier jaar nog groter”, waarschuwen politieke analisten. Een stabiele coalitie vormen zonder AfD begint zo langzamerhand een onmogelijke puzzel te worden.

Voorlopig is CDU/CSU de grote favoriet met zo’n 30 procent in de peilingen. Lijsttrekker Friedrich Merz heeft een riante uitgangspositie, zolang AfD buitenspel blijft. De vraag is vooral of kleine partijen de kiesdrempel halen. “Veel zal afhangen van de vraag of bijvoorbeeld de liberale FDP de kiesdrempel haalt”, zegt Marseille. Als de FDP uitvalt, zouden hun stemmen terugvloeien naar de grote partijen, wat het makkelijker maakt een stabiele coalitie te vormen. Een samenwerking tussen CDU/CSU en de Groenen ligt dan voor de hand.

Een onwaarschijnlijke comeback?

Een andere optie is de beruchte Grote Coalitie, waarin CDU/CSU en SPD samen regeren. Die combinatie mag nu misschien onwaarschijnlijk lijken, maar politieke geschiedenis leert dat onverwachte combinaties vaak verrassend goed uitpakken. “Niemand wil eigenlijk dat er maar één keuze is, want dan lijkt het zo’n opgedrongen feit, en dat geeft de kiezer een slecht gevoel”, benadrukt Marseille.

FDP-politicus Otto Fricke denkt dat een coalitie tussen CDU/CSU en de Groenen het meest waarschijnlijk is. “Het lijkt erop dat deze partijen elkaar zullen vinden”, zegt hij in de BNR-podcast Oosterburen, waarin de Duitse verkiezingen vanaf 30 december centraal staan.

Alle ogen blijven voorlopig gericht op Berlijn, waar de politieke spanning met de dag oploopt.

Bron: BNR