Lijsttrekker van D66, Sigrid Kaag, zette Europa zelf op de agenda in het laatste NOS-debat voor de verkiezingen gisteravond. Wie anders zet je daar tegenover dan Lilian Marijnissen van de SP, toch de partij die volhoudt uit de euro te willen? Het zou voor de D66-leider eenvoudig moeten zijn om Marijnissen de loef af te steken op dit thema, maar Kaag had veel wollige zinnen nodig om nét geen punt te maken.
Sigrid Kaag voert een sterke campagne, waarin ze aardig weet te verbloemen dat D66 met de rest van de regeringspartijen een vrij rechtse koers voer de afgelopen kabinetsperiode. Ze pleit voor nieuw leiderschap, iets wat ze de laatste jaren als lid van de regering prima had kunnen tonen, maar wat we weinig hebben gezien.
Belasting voor GoogleDat probleem wreekt zich ook in het debat met Marijnissen. "Als je slagkracht wilt hebben tegen Google en Facebook moet je dat Europees regelen," zegt Kaag over hogere belastingen voor tech-giganten. Marijnissen zegt vervolgens eenvoudig dat dat niet is gelukt in Europees verband en dat je dan dus beter maar nationaal belasting kunt heffen. Onmogelijk, volgens Kaag. Nee hoor, dat gebeurt al in heel veel landen, stelt Marijnissen. Sterker nog, het is ook in Nederland voorgesteld, maar geblokkeerd door D66.
Het is ook een pijnpuntje: Nederland staat meer en meer bekend als belastingparadijs in Europa en zal dus niet zelfstandig zomaar belastingen gaan verhogen voor grote bedrijven. En D66 heeft daar als lid van het kabinet natuurlijk jarenlang aan meegewerkt.
De euro De euro, daar kwam Marijnissen minder goed uit. Ze wil uit voorzorg onderzoek doen naar de mogelijkheid om uit de euro te stappen voor 'als er een eurocrisis komt'. Ach, zolang het bij onderzoek blijft en de SP niet echt uit de euro wil, is er weinig aan de hand, maar is dat zo? 'Als munt is de euro op termijn niet houdbaar' staat er toch echt in het verkiezingsprogramma. Ook op andere vlakken wil de partij de zo belangrijke Europese samenwerking verminderen. Kaag liet kansen liggen op de socialisten daarop aan te pakken.
ReferendumWat het standpunt over de euro is voor de SP, is het referendum voor D66: je hebt het ooit, toen het een 'hot topic' was, opgenomen in je partijprogramma, maar dat had je beter niet kunnen doen. D66 steunde eerder een voorstel van de SP om weer een correctief bindend referendum in te voeren, maar sloot de zeggenschap over Europese verdragen daarvan uit. Kaag: "Europese verdragen zijn zo belangrijk, die raken het landsbelang, daar zijn gewogen processen voor. Wanneer een kabinet via zorgvuldige parlementaire controles tot een verdrag overgaat, dan moet je dat niet zomaar via een referendum nog willen wijzigen."
Goed punt, maar dat geldt evengoed voor belangrijke binnenlandse thema's als voor Europa. Beter had Kaag gezegd dat van Europese besluitvorming weinig terecht zou komen als voor elk onderwerp een referendum zou worden uitgeschreven. Nu was het inkoppen voor Marijnissen: "U vindt Europa dus te belangrijk om aan de mensen over te laten. Het is zo ontzettend belangrijk en er wordt door zoveel mensen in de parlementen heel goed over nagedacht dat gewone mensen er niks meer van mogen vinden."