Bibliotheken vechten voor hun bestaan, maar zijn levendiger dan ooit

Ontlezing, digitalisering en bezuinigingen hebben de afgelopen jaren hun tol geëist. Tweehonderd bibliotheekvestigingen zijn gesloten. Dat was niet nodig volgens Gaby Lafeber. Ze is directeur van de zeventien vestigingen van Bibliotheek Rivierenland in Gelderland. Lafeber presteert het om juist extra vestigingen te openen in plaats van te sluiten. Haar succesformule? Een volle activiteitenkalender en een heleboel gastvrijheid. ‘We willen reuring in de bibliotheek’, zegt ze enthousiast. Sociale cohesie Ze opent de bibliotheekdeuren voor allerlei sociale activiteiten. ‘Ik wil dat de bibliotheek naast een plaats om boeken te lenen een belangrijke ontmoetingsplaats wordt. Sociale cohesie is een van onze twee pijlers. Er zijn steeds minder voorzieningen in dorpen. Zeker hier. Het is een heel uitgestrekt gebied met veel kleine kernen. We zien vereenzaming bij jong en oud. Maar waar kunnen ze nog terecht? In de bibliotheek dus.' Scrabbelen in de bieb Vorige week is in een van de bibliotheken door vrijwilligers een scrabble-café georganiseerd. 'De mensen zaten aan een lange tafel met een kopje koffie lekker te scrabbelen. Maar we hebben veel meer activiteiten. Straks is er een lezing over autisme. Er komt een gespreksgroep handlezen, een spreekuur solliciteren en een i-Pad-café. Het zijn allemaal initiatieven van leden of vrijwilligers. De reacties van de bezoekers zijn erg positief.’ Altijd open Lafeber zet de deuren ook letterlijk meer open. ‘We willen het onze gasten zo makkelijk mogelijk maken. Daarom hebben we de openingstijden flink verruimd. Veel vestigingen zijn van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat geopend. Ook zijn we gestopt met het vragen van boetes als boeken te laat worden teruggebracht. Het zorgde voor een slechte sfeer. Dat wil ik niet in de bieb.’ Bezuinigingen De bezuinigingen vindt Lafeber niet zo erg. ‘De bibliotheek heeft het jarenlang erg goed gehad. Nu is er minder geld. Dat dwingt je om na te denken over vragen als: waar zijn we goed in en wat is onze taak? Op dit moment is Bibliotheek Rivierenland een van de goedkoopste van Nederland, terwijl we de ruimste openingstijden hebben en een enorm aanbod van activiteiten. Dat doen we niet alleen. We werken samen met allerlei organisaties, zoals de Volksuniversiteit en de Kunstuitleen. Ook hebben we de afgelopen maanden tweehonderd vrijwilligers gevonden. Zo kunnen we de ruime openingstijden handhaven. Mensen zijn er blij mee. Vooral ’s ochtends lopen veel ouderen even binnen voor een kop koffie en een krant.’ Dorpsidentiteit Frans Thissen, sociaal geograaf en gastdocent aan de Universiteit van Amsterdam, vindt een bibliotheek vooral belangrijk voor de identiteit van een dorp. ‘Ik geloof niet zo in het functionele belang van de bibliotheek. Voor informatie kunnen we tegenwoordig overal terecht. Maar de identiteit van een dorp wordt wél aangetast als een bibliotheek verdwijnt. Net als een kerk of een school is de bieb een hele karakteristieke voorziening in een dorp en erg belangrijk voor dorpsbewoners. Dat moet je niet onderschatten.’