Een jaar coronavirus: een terugblik in cijfers

Toenmalig zorgminister Bruno Bruins maakte zaterdag precies een jaar geleden live op televisie bekend dat ook in Nederland het coronavirus voor het eerst was vastgesteld. Een zwaar jaar volgde waarin veel mensen werden geraakt door het virus, bijvoorbeeld omdat ze ernstig ziek werden of overleden. In deze crisis boden cijfers enig houvast, ondanks de vele voorbehouden. Wat vertellen die over een jaar leven met het coronavirus?

De man in een Tilburgs ziekenhuis die als eerste te horen kreeg dat hij besmet was met het coronavirus, is daarin inmiddels gevolgd door ongeveer 1.080.000 anderen. Dit cijfer van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is verre van compleet. Zeker aan het begin van de uitbraak werden lang niet alle dragers van het virus ook getest. Maar door de snelheid - met dagelijkse en wekelijkse updates - stonden RIVM-cijfers vaak aan de basis van coronabeleid. Het getrainde oog kan erin herkennen in welke richting het virus zich beweegt.

Gegevens van Sanquin helpen inschatten hoeveel mensen werkelijk besmet zijn geraakt. De bloedbank brengt maandelijks naar buiten hoeveel donoren antistoffen hebben tegen het coronavirus. Volgens de laatste stand van half februari heeft 15 procent van de donoren het virus gehad. Dat komt neer op 2,6 miljoen mensen, als wordt aangenomen dat een net zo groot deel van de hele bevolking besmet is geweest.

De vraag hoeveel mensen kampten met ernstige symptomen valt het best te beantwoorden door te kijken naar de ziekenhuisopnames. Tot nu toe zijn zo’n 41.000 mensen opgenomen (geweest) op een verpleegafdeling van een ziekenhuis en ongeveer 8700 mensen op de ic, blijkt uit gegevens van de Stichting Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE). Een deel van hen kwam te overlijden of hield lang na ontslag last van klachten.

Ook veel patiënten zijn geraakt door het virus, zij het indirect. Vorig jaar zijn zeker 100.000 noodzakelijke, maar niet-spoedeisende operaties uitgesteld. Bedden, operatiekamers en apparatuur werden vrijgemaakt voor coronapatiënten. Dat staat in een onderzoek van de Nederlandse Verenigingen voor Anesthesiologie en Heelkunde.

Het valt moeilijk te zeggen hoeveel mensen precies zijn overleden aan het coronavirus. Het RIVM weet van ruim 15.000 sterfgevallen die tot nu toe zijn veroorzaakt door Covid-19, maar dit cijfer is incompleet. GGD’en laten het instituut niet altijd weten dat iemand is overleden aan het coronavirus, onder meer omdat dit niet verplicht is. Bovendien zijn er ook mensen overleden aan het virus die er niet op zijn getest.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) schetst een completer beeld door te kijken naar doodsoorzaakverklaringen van artsen. Die vertellen dat 13.000 mensen zeker of vermoedelijk aan het virus zijn overleden van maart tot en met oktober, ongeveer 75 procent meer dan bij het RIVM bekend is over die periode. Onder de slachtoffers waren opvallend veel ouderen, langdurige zorgontvangers en mannen.