Volgens de Inspectie van het
Onderwijs is er sprake van een gebrek aan motivatie en plezier onder de Nederlandse scholieren. Dit staat in een vandaag verschenen rapport, . “Leerlingen ervaren het recht op onderwijs louter als een plicht”, aldus de inspectie. Uit eerder onderzoek was al gebleken dat in Nederland scholieren het minste plezier halen uit wiskunde en lezen. Voor het jaarlijkse rapport bekeek de Onderwijs Inspectie een aantal vergelijkende internationale onderzoeken van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (), en koppelde deze aan eigen observaties. Tijdens de schoolbezoeken merkte de inspecteurs op dat leerlingen bij een flink aantal lessen niet bezig waren met de les: 9% op het basisonderwijs en 21% in het voortgezet onderwijs. De inspecteurs hebben ook uitgebreid met leerlingen gesproken over motivatie. Zodra ze erachter komen dat ze voor een opdracht geen cijfer krijgen, zakt de motivatie weg. En als ze wel een cijfer krijgen, gaan de leerlingen niet tot het uiterste. Een zes is genoeg voor de meeste leerlingen. Ook heeft de inspectie geconstateerd dat kwaliteitssystemen bij veel scholen niet optimaal benut worden. Bijna alle scholen en opleidingen bekijken de resultaten van scholieren, maar slechts de helft gebruikt deze gegevens om het onderwijs te verbeteren. Scholen en opleidingen evalueren eveneens de tevredenheid van scholieren, maar ook met deze resultaten wordt vervolgens weinig gedaan. Ondanks de kritiekpunten, benadrukt de inspectie dat scholieren over het algemeen tevreden zijn over het Nederlandse onderwijs. Bovendien halen ze gemiddeld gezien goede resultaten, waardoor ze internationaal in de subtop presteren. Verder is in 2013 opnieuw het aantal onder de maat presterende scholen gezakt. Tientallen scholen in het basis-, voortgezet- en speciaal onderwijs die in 2012 nog in de problemen zaten slaagden erin om hun zaken op orde te krijgen.